Βιομηχανικό μουσείο «μαρτυρά» την ελληνική παρουσία και οικονομική άνθιση στο Αϊβαλί

Ένα μοναδικό συγκρότημα, με ιστορία στο τομέα της βιομηχανίας, λειτουργεί πλέον ως μουσείο στο Αϊβαλί της Μικρασίας. Το μουσείο αναδεικνύει την ιστορία της Μικράς Ασίας και της ελληνικής παρουσίας εκεί μέχρι και την καταστροφή, του 1922.

Πρόσφατα το κτίριο αναστηλώθηκε και αποτελεί πλέον το «όχημα» ανάδειξης μίας επιχειρηματικής περιόδου κατά τη διάρκεια της οποίας οι Έλληνες της Μικράς Ασίας είχαν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Σύμφωνα με τον ερευνητή Δημήτρη Ψαρρό, το Αϊβαλί ήταν η περιοχή όπου ιδρύθηκαν όλα τα σύγχρονα εργοστάσια της εποχής, όπως τα ατμοκίνητα ελαιοτριβεία, τα σαπωνοποιεία, οι αλευρόμυλοι και τα βυρσοδεψεία. Επομένως το συγκεκριμένο συγκρότημα λειτουργούσε ως χώρος επαγγελματικών δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα μετά την πρώτη καταστροφή που υπέστη η πόλη το 1821.

Χαρακτηριστικά ο Δημήτρης Ψαρρός αναφέρει: «Οι ψηλές καμινάδες τους που φαινόταν από μακριά διαλαλούσαν την ορμή της βιομηχανικής ανάπτυξης του τόπου. Καθώς όλες αυτές οι επιχειρήσεις ήταν οικογενειακές, μαζί με τα εργοστάσια χτίζονταν εκεί και τα γραφεία αλλά και τα καινούργια σπίτια των βιομηχάνων.

Εκτός από την οικογένεια Χατζηαθανασίου ή Αθανασιάδη (μετέπειτα εκδοτών των αθηναϊκών εφημερίδων Απογευματινή και Βραδυνή), αναφέρονται τα ονόματα των οικογενειών Γεωργαλά, Γούτα (ιταλικό προξενείο), Γονατά (ρωσικό προξενείο), Οικονομίδη, Καλντή, Δημίδη και άλλων».

Στο χώρο του συγκροτήματος στεγαζόταν το ελαιοτριβείο και το σαπωνοποιείο του Γεωργαλά, αλλά και ο αλευρόμυλος του Αθανασιάδη. Είναι χτισμένο στα βόρεια του Γυμνασίου της πόλης, «διαδόχου» της Ακαδημίας των Κυδωνιών, ανάμεσα στο Πλατύ Σοκάκι και την παραλία.

Ταυτόχρονα, αξίζει να σημειωθεί ότι ο χώρος έχει μετατραπεί σε μία υπαίθρια γλυπτοθήκη έργων από τα Ρωμαϊκά χρόνια, την παλαιοχριστιανική περίοδο και τη Βυζαντινή εποχή.