Λεύκωμα για την αγροτική και πολιτιστική κληρονομιά τη Καρδίτσας

Η ξεχωριστή και συνάμα παραδοσιακή χρήση της ωμής πλίνθους στην κατασκευή σπιτιών στην περιοχή της Καρδίτσας και ευρύτερα στη Θεσσαλία, μέχρι και τη δεκαετία του 1950-1960, βρίσκεται στο επίκεντρο του βιβλίου-λευκώματος της συγγραφέως Βασιλικής Κοζιού-Κολοφωτιά με τίτλο «Καταγραφή και ανάδειξη της αγροτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς τη Καρδίτσας».

Η συγκεκριμένη τεχνική συμπεριλαμβάνεται σ’ ένα από τα είκοσι δύο κεφάλαια τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στην άυλη και υλική κληρονομιά ενός ιστορικού τόπου. Της Καρδίτσας. Στοιχεία πολιτισμού και καθημερινότητας ξεδιπλώνονται και ενώνουν το μακρινό με το κοντινό παρελθόν. Η συγγραφέας, Βασιλική Κοζιού-Κολοφωτιά, αναφέρει χαρακτηριστικά γι’ αυτή την ξεχωριστή τεχνική που αποτελεί και μία σπουδαία ιδιαιτερότητα για μία ολόκληρη περιοχή:

«Κάθε χωριό είχε ένα συγκεκριμένο κοινοτικό μέρος, συνήθως κοντά σε ποτάμια, για να μπορούν πιο εύκολα να μεταφέρουν το νερό, στο οποίο επιτρεπόταν να σκάψουν και να φτιάξουν μόνοι τους τα χειροποίητα πλιθιά. Έσκαβαν με τα λισγάρια, τους κασμάδες και τα τσαπιά το χώμα, ύστερα έριχναν άφθονο νερό και αφού μαλάκωνε, πρόσθεταν άχυρο.

Στη συνέχεια το ανακάτευαν με τα τσαπιά ή με τα πόδια για να γίνει λάσπη πηχτή. Κατόπιν με τα φτυάρια την έριχναν στην καζιάκα (ξύλινο μέσο μεταφοράς της λάσπης) και μετά την αναποδογύριζαν στα καλούπια των 8 ή 10 θηκών και την πίεζαν, ώστε να μην μένουν κενά. Όταν μισοστέγνωναν, αφαιρούσαν τα καλούπια και τα γύριζαν για να στεγνώσουν καλύτερα. Η διαδικασία κατασκευής των πλιθιών ξεκινούσε την άνοιξη και ολοκληρωνόταν το καλοκαίρι».

Σταδιακά βέβαια από το 1923 μέχρι και το 1930 οι κάτοικοι της περιοχής προχωρούσαν στην κατασκευή καλύτερων σπιτιών, με πέτρες για τα θεμέλια, με τα πλιθιά ωστόσο να παραμένουν ένα σημαντικό «εργαλείο» για την κατασκευή οικιών.

Από το 1950 το πλιθί αρχίζει να αντικαθίσταται από συμμετρικές κατασκευές με σκυρόδεμα και τούβλα.

Στις μέρες μας, στην περιοχή της Καρδίτσας σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση αρκετές πλινθόκτιστες κατοικίες για να θυμίζουν κάτι από το παρελθόν του τόπου, διατηρώντας στο προσκήνιο αυτή την όμορφη και ξεχωριστή πολιτιστική αρχιτεκτονική κληρονομιά της περιοχής.

Η έκδοση του λευκώματος πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο Απόλλων» Καρδίτσας, υπό την αιγίδα της Αναπτυξιακής Καρδίτσας και την Περιφέρειας Θεσσαλίας.