Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

Ποντιακά έθιμα της εορτής των Θεοφανείων

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ήθη και τα έθιμα των Ποντίων για την τρέχουσα περίοδο, τα οποία κορυφώνονται με την ολοκλήρωση του Αγίου Δωδεκαημέρου.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι Πόντιοι με την άφιξή τους στην Ελλάδα, μετέφεραν όλη την παράδοση των προγόνων τους τιμώντας τα ξεχωριστά αυτά έθιμα τα οποία διασώθηκαν στο πέρασμα των αιώνων χωρίς να αλλοιωθεί η ταυτότητά τους.

Η παράδοση αυτή τιμάται και στις μέρες μας από Πόντιους τρίτης και τέταρτης γενιάς, καθώς είναι μία καλή ευκαιρία ώστε τα μέλη των ποντιακών οικογενειών να σμίξουν, στρέφοντας το βλέμμα στο ένδοξο παρελθόν της καταγωγής τους. Ακολουθούν κάποια από τα γνωστότερα έθιμα των Ποντίων.

«Το Σταύρωμαν»

Το συγκεκριμένο έθιμο ξεκίνησε -μεταξύ άλλων- από το χωριό Τσίτα των Σουρμένων. Οι οικογένειες άναβαν το τζάκι με κούτσουρα και το σταύρωναν με κλαδιά ροδάφινου. Μάλιστα, έριχναν στη φωτιά κρασί «σταυροειδώς». Ορισμένοι τοποθετούσαν σταυρωτά τα ξύλα, ενώ κάποιοι έκαναν με το χέρι ένα σταυρό στο τζάκι τους. Οι Πόντιοι πίστευαν ότι με τη δύναμη του Σταυρού εξασφαλίζεται υγεία και ευτυχία. Το έθιμο αυτό το είχαν και τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά σε κάποιες περιοχές, με τους Πόντιους να σταυρώνουν με κλαδιά ελιάς και μηλιάς.

«Οι Θημιστάντ’»

Για την τήρηση του συγκεκριμένου εθίμου νέοι και έφηβοι, παραμονή των Θεοφανείων, γύριζαν στα σπίτια για να συγκεντρώσουν χρήματα για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Στην περιοχή Τσίτα, για παράδειγμα, η εκκλησιαστική επιτροπή μαζί με νέους του χωριού μάζευαν τις εθελοντικές προσφορές και τις παρέδιδαν για τις ανάγκες του σχολείου. Τ’ όνομα της ομάδας ήταν «ώ θημιστάντ’». Οι «θημιστάντ’» έψελναν εκκλησιαστικούς ύμνους. Μάλιστα, το τροπάριο ή το τραγούδι που έψελναν οι ομάδες το έλεγαν «θήμισμαν».

Τα κάλαντα τα οποία συνήθως έλεγαν ήταν Βυζαντινά:

Από της ερήμου ο Πρόδρομος

Ήρθε να βαπτίσει τον Κύριον

Βέβαιον βασιλέα εβάπτισε

Εις τον Ιορδάνην τον ποταμόν

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε

Τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε.

«Μνημοκέρε»

Παραμονή των Φώτων, οι Πόντιοι μαζεύονταν οικογενειακά στο σπίτι, έσβηναν τα φώτα και απ’ το καντήλι άναβαν κεριά τα οποία τα στερέωναν σ’ ένα ταψί. Το σιτάρι μάλιστα «βοηθούσε» τα κεριά να στέκονται όρθια. Ένα κερί για κάθε εκλιπόντα της οικογένειας. Μάλιστα, ένα από αυτά τα κεριά ήταν για τον «ξένο», αυτόν που δεν είχε κανέναν για τον μνημονεύσει. Σ’ αυτό το έθιμο κυριαρχούσαν και οι ιστορίες που εξιστορούσαν οι παλαιότεροι και οι οποίες κάποιες φορές προκαλούσαν χαμόγελα και κάποιες άλλες δάκρυα και συγκίνηση.