Ελλάδα: Η νέα τεχνολογία στην αντιπλημμυρική θωράκιση
Οι πλημμύρες αποτελούν στην Ελλάδα ένα αρκετά συχνό και επικίνδυνο φαινόμενο, αποτέλεσμα του συνδυασμού ισχυρών καιρικών συμβάντων, περιβαλλοντικών καταστροφών (π.χ. δασικές πυρκαγιές) και απαράδεκτων παρεμβάσεων, οικιστικών ή άλλων. Το θετικό είναι πως σήμερα υπάρχουν σύγχρονα τεχνολογικά μέσα τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τόσο στον εντοπισμό των ευάλωτων περιοχών όσο και στην άμεση παρακολούθηση του φαινομένου κατά τη διάρκεια εκδήλωσής του.
Το Κέντρο BEYOND Ερευνών Παρατήρησης της Γης και Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης του Αστεροσκοπείου Αθηνών προχωράει εκτάκτως στην επείγουσα εκτίμηση των κινδύνων πλημμύρας, διάβρωσης και κατολίσθησης στις έξι κύριες λεκάνες απορροής εντός της Αττικής που επλήγησαν περισσότερο από τις φετινές καταστροφικές πυρκαγιές. Ηδη παραδόθηκε στον περιφερειάρχη Αττικής Γιώργο Πατούλη από τον επιστημονικό υπεύθυνο του BEYOND και διευθυντή Ερευνών του ΕΕΑ, δρα Χάρη Κοντοέ, η έρευνα για την υδρολογική λεκάνη Αιγειρουσών – Αλεποχωρίου (επηρεάζεται από την πυρκαγιά στον Σχίνο Κορινθίας τον Μάιο) και θα ακολουθήσουν εκείνες για Νέα Πέραμο, Μάνδρα, Ελευσίνα, Μαραθώνα και Βορειοανατολική Αττική.
Για την εκπόνηση της έρευνας χρησιμοποιούνται προηγμένα τεχνολογικά συστήματα, όπως είναι οι πολύ ακριβείς δορυφορικές εικόνες, εξελιγμένα μοντέλα, σε συνδυασμό βέβαια με πιο παραδοσιακά μέσα, όπως είναι οι αυτοψίες στο πεδίο για την αποτύπωση της κατάστασης. Οι έρευνες περιλαμβάνουν μοντέλα εκτίμησης πλημμύρας, κατολίσθησης και εδαφικής διάβρωσης, φωτογραφική τεκμηρίωση της κατάστασης των ρεμάτων, προτεραιοποίηση των σημείων παρέμβασης, αλλά και βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προτάσεις, με στόχο την καλύτερη προστασία των οικισμών εντός της υδρολογικής λεκάνης.
Αποκαλυπτικό των σύγχρονων τεχνολογικών δυνατοτήτων είναι το επιχειρησιακό σύστημα FloodHub για την έγκαιρη και έγκυρη παρακολούθηση της εξέλιξης της πλημμύρας στη λεκάνη απορροής Μάνδρας – Μαγούλας, που αναπτύχθηκε από το Κέντρο BEYOND. Το σύστημα δυστυχώς τοποθετήθηκε μετά την καταστροφική πλημμύρα του Νοεμβρίου 2017 με τον τραγικό απολογισμό των 24 νεκρών. Η έγκαιρη καταγραφή της μεγάλης απειλής που αντιμετώπιζε η πόλη της Μάνδρας, η οποία είχε κτιστεί με… σχέδιο πόλης πάνω στα ρέματα (!), θα είχε συμβάλει στην ενεργοποίηση των πολιτών και της πολιτείας για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων. Δυστυχώς όμως υπήρχαν κρίσιμα κενά στον τομέα αυτό.
Για παράδειγμα, στην «Προκαταρκτική Εξέταση Κινδύνων Πλημμύρας Μάνδρα 2012», η οποία φιλοδοξούσε να διαμορφώσει τον «χάρτη επικινδυνότητας πλημμύρας για 1.000 έτη», δεν αποτυπωνόταν ο κίνδυνος από το ρέμα «Σούρες», που έπνιξε την πόλη, αλλά μόνο το ρέμα Αγίας Αικατερίνης/Κατσιμίδη, το οποίο βεβαίως κι αυτό πλημμύρισε, με καταστροφικές συνέπειες.
«Το επιχειρησιακό σύστημα FloodHub στην περιοχή Μάνδρας – Μαγούλας προσφέρει εκ των προτέρων χάρτες εκτίμησης της έκτασης της πλημμύρας, αλλά και ταυτόχρονη με την εξέλιξη του φαινομένου παρακολούθησή του και εκτίμηση του κινδύνου, καθώς και σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, έτσι ώστε να υποστηρίζονται οι αρχές στις προσπάθειές τους», λέει στην «Κ» η Αλεξία Τσούνη, ερευνήτρια στο Κέντρο BEYOND.
«Για να λειτουργήσει το σύστημα συσχετίζει πολλές παραμέτρους: Αποτυπώσεις από τους δορυφόρους σε πολύ υψηλή ανάλυση. Ψηφιακό μοντέλο εδάφους, όπου καταγράφονται τα υψόμετρα, οι κλίσεις κ.λπ. Ο χαρακτήρας της κάλυψης του εδάφους, δηλαδή η βλάστηση, οι γυμνές και οι δομημένες επιφάνειες κ.λπ., με ετήσια επικαιροποίηση. Επίσης, η ύπαρξη καμένων εκτάσεων, καθώς σε αυτές δεν συγκρατείται το νερό και διαμορφώνεται μεγαλύτερη πλημμυρική παροχή. Εάν επικρατούν ξηρές, μέσες ή υγρές συνθήκες και σε ποιο βαθμό. Αναλυτικά υδρομετεωρολογικά στοιχεία για τις βροχοπτώσεις, την ποσότητα, την ένταση και τη διάρκεια της βροχόπτωσης, τη στάθμη και την παροχή στα ρέματα. Από κει και πέρα γίνονται αυτοψίες, καταγράφονται αυθαίρετες κατασκευές, τσιμεντοποιήσεις που αλλάζουν τις διατομές των ρεμάτων», εξηγεί η κ. Τσούνη.
Με βάση αυτά τα αρχικά στοιχεία διαμορφώνονται από το σύστημα σενάρια, τα οποία ενεργοποιούνται σε περίπτωση βροχόπτωσης, τροφοδοτούμενα με τα στοιχεία που λαμβάνονται σε πραγματικό χρόνο από τρεις τηλεμετρικούς υδρομετρικούς σταθμούς που έχουν τοποθετηθεί ειδικά από το FloodHub σε κρίσιμα σημεία της περιοχής.
«Υπάρχει επίσης η δυνατότητα σε εξουσιοδοτημένους χρήστες, όπως πυροσβέστες, στελέχη της Πολιτικής Προστασίας ή του δήμου, εθελοντές, να δίνουν αυτόματα επιπλέον στοιχεία στο σύστημα, όπως για παράδειγμα τη στάθμη του νερού και φωτογραφίες από το σημείο που βρίσκονται, μέσω του κινητού τους τηλεφώνου. Ολα αυτά ανανεώνουν την εικόνα της πλημμύρας ανά πέντε λεπτά», σημειώνει η ερευνήτρια του FloodHub.
Αξιόπιστες μετρήσεις
Το σύστημα στη Μάνδρα δοκιμάστηκε πέρυσι με επιτυχία, καθώς κατέγραψε σωστά τις βροχοπτώσεις και τις στάθμες στα ρέματα. Επίσης, όταν τροφοδοτήθηκε με τα δεδομένα της τρομερής 15ης Νοεμβρίου 2017, έδωσε αξιόπιστη εικόνα όσον αφορά την ένταση και την έκταση του πλημμυρικού φαινομένου.
Το επιχειρησιακό σύστημα λειτουργεί σήμερα από τους ερευνητές του BEYOND, ενώ έγκαιρη προειδοποίηση μπορούν να λάβουν στελέχη των αρμόδιων αρχών. Οι πολίτες θα μπορούν σύντομα να επισκεφθούν την πλατφόρμα με τους τρεις υδρομετεωρολογικούς σταθμούς και να δουν σε πραγματικό χρόνο τις μετρήσεις τους.
Πηγή: kathimerini.gr
