Σύρου Δωρόθεος: «Η πρωτοκαθεδρία του Οικουμενικού Θρόνου κατανοείται ως κανονικό πρωτείο ευθύνης και διακονίας»

Στον Ιερό Καθεδρικό Ναό των Αθηνών, επί τη Κυριακή της Ορθοδοξίας, τελέστηκε με την παρουσία της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Πολιτικής και Στρατιωτικής Ηγεσίας της Ελλάδος, Συνοδική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου Β’, συνιερουργούντων των Σεβασμιωτάτων Συνοδικών Μητροπολιτών. Τον Πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε, κατ’ εντολήν της Ιεράς Συνόδου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος Β’, ο οποίος, αναφέρθηκε στα σύγχρονα προβλήματα της Ορθοδοξίας, με βάση και την γεωπολιτική κατάσταση.

Ειδικότερα για την εκκλησιαστική κατάσταση στην Ουκρανία, ο Σεβασμιώτατος κ. Δωρόρεος υπογράμμισε ότι «η πρωτοκαθεδρία του Οικουμενικού Θρόνου δεν κατανοείται ως “εξουσιαστική κυριαρχία”, αλλά ως κανονικό πρωτείο ευθύνης και διακονίας. Η κανονική παράδοση παρέχει την ιστορική βάση για αυτή τη διακονική πρωτοκαθεδρία, η οποία εικονίζει την κενωτική αγάπη του Χριστού και καθοδηγεί την εσωτερική ζωή της Εκκλησίας».

Ο Μητροπολίτης Σύρου αναφέρθηκε και στην δύσκολη κατάσταση που βιώνουν οι χριστιανοί, λόγω του πολέμου, στα παλαίφατα Πατριαρχεία Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, και στάθηκε ιδιαιτέρως στην αντικανονική εισπήδηση της Ρωσικής Εκκλησίας στο Δευτερόθρονο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, τονίζοντας:

«Στην αφρικανική ήπειρο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας φέρει την ευθύνη μιας ιεραποστολής με βαθιές ρίζες και τεράστιες προοπτικές. Η Ορθοδοξία εκεί αλληλεπιδρά δυναμικά με πλήθος τοπικών πολιτισμών, γλωσσών και παραδόσεων. Η πρόσφατη διασάλευση της κανονικής τάξεως, μέσω εξωγενών προσπαθειών δημιουργίας παράλληλων “εκκλησιαστικών” δομών, επιβεβαιώνει πόσο κρίσιμη είναι η προσήλωση στην ιστορικά θεμελιωμένη αποστολή του Πατριαρχείου. Κάθε απόπειρα παράκαμψης ή αμφισβήτησης της μοναδικής του δικαιοδοσίας όχι μόνον επιφέρει τον κίνδυνο σχίσματος και συγχύσεως, αλλά υπονομεύει τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας σε μια ήπειρο που διψά για την αλήθεια του Ευαγγελίου».

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος τόνισε με έμφαση ότι «η παρουσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ως της μόνης κανονικής εκκλησιαστικής αρχής εν Αφρική εδραιώνει την αυθεντική εκκλησιολογική συνείδηση και διανοίγει τον δρόμο για μια ιεραποστολή δυναμική, πολυδιάστατη και άρρηκτα συνδεδεμένη με την παράδοση των Αγίων Πατέρων».

Ακολουθούν σχετικά αποσπάσματα από την ομιλία του Μητροπολίτου Σύρου κ. Δωροθέου:

«Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ὅπως πολὺ εὔστοχα ἐπισημαίνεται οὐδέποτε παρέμεινε ἀδιάφορη στὶς ἑκάστοτε προσκλήσεις. Ἡ ὅποια παρέμβασή της ἀποτελεῖ μέρος τῆς ταυτότητάς της. Στὴν Ἐγκύκλιο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (Πεντηκοστὴ 2016) ὑπογραμμίζονται, μεταξὺ ἄλλων, καὶ τὰ ἑξῆς:

“Τό ἀποστολικόν ἔργον καί ἡ ἐξαγγελία τοῦ Εὐαγγελίου, γνωστή ὡς ἱεραποστολή, ἀνήκουν εἰς τόν πυρῆνα τῆς ταυτότητος τῆς Ἐκκλησίας, ὡς διαφύλαξις καί τήρησις τῆς ἐντολῆς τοῦ Κυρίου ‘Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη’ (Ματθ. κη’, 19). Ὑπό τό πνεῦμα αὐτό, οἱ ὀρθόδοξοι πιστοί εἶναι καί ὀφείλουν νά εἶναι ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ ἐν τῷ κόσμῳ”.

Η σύγχρονη γεωπολιτική πραγματικότητα που περιβάλλει την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν συνιστά απλώς μια αλληλουχία ιστορικών γεγονότων και πολιτικών διευθετήσεων, αλλά καλεί σε μια βαθύτερη θεολογική ερμηνεία. Η Εκκλησία, ως ζωντανό Σώμα Χριστού, αποτελεί ένα θεανθρώπινο γεγονός που υπερβαίνει την ανθρώπινη λογική και καθιστά τη χρονικότητα και την ιστορικότητα “καιρό” θείας επεμβάσεως. Όταν η Εκκλησία αντιμετωπίζει σύνθετες γεωπολιτικές προκλήσεις, η κλήση της δεν είναι να “προσαρμοστεί” στην κοσμική λογική, αλλά να μεταμορφώσει τα γεγονότα σε ευκαιρίες αναδείξεως της εσχατολογικής της ταυτότητας, δηλαδή να φανερώσει ότι η τελική προοπτική όλων είναι η Βασιλεία του Θεού.

Η εκκλησιαστική κρίση που ανεφάνη στην Ουκρανία ανέδειξε την εσώτερη, οντολογική σημασία της εκκλησιαστικής ενότητας. Δεν πρόκειται απλώς για μια νομική, κανονική ή διοικητική σύγκρουσης η ενότητα στην Εκκλησία φανερώνει τη συμμετοχή των πιστών στην ίδια τη ζωή της Αγίας Τριάδος. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρωτοκαθεδρία του Οικουμενικού Θρόνου δεν κατανοείται ως “εξουσιαστική κυριαρχία”, αλλά ως κανονικό πρωτείο ευθύνης και διακονίας. Η κανονική παράδοση παρέχει την ιστορική βάση για αυτή τη διακονική πρωτοκαθεδρία, η οποία εικονίζει την κενωτική αγάπη του Χριστού και καθοδηγεί την εσωτερική ζωή της Εκκλησίας.

Στη φλεγόμενη περιοχή της Μέσης Ανατολής, η μαρτυρία των Ορθόδοξων κοινοτήτων φανερώνει τη μεταμορφωτική δύναμη του Σταυρού. Οι δοκιμαζόμενοι χριστιανοί στη Συρία και στον Λίβανο, υπό τη σκέπη του Πατριαρχείου Αντιοχείας, βιώνουν καθημερινά την τραγικότητα του πολέμου, της προσφυγιάς και της ανασφάλειας. Ωστόσο, μέσα σε αυτή την οδύνη, ανατέλλει η παρηγορία της ελπίδας που αναδεικνύει τη σταυροαναστάσιμη θεολογία· το πάθος δεν έχει τον τελευταίο λόγο, αλλά ανοίγει τον δρόμο προς την Ανάσταση. Αυτή η ζωντανή μαρτυρία της σταυρικής ελπίδας δεν είναι μόνο ένα ανθρώπινο μήνυμα αντοχής· αποτελεί έκφραση της ίδιας της ζωής του Χριστού μέσα στην ιστορία, που αναδεικνύει ότι η αληθινή σωτηρία και ειρήνη αντλούνται από την αποκαλυπτική δύναμη της θυσιαστικής αγάπης.

Στους Αγίους Τόπους, όπου το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων διαφυλάσσει τα ιερά προσκυνήματα της Ενανθρωπήσεως του Λόγου, η Ορθοδοξία έρχεται αντιμέτωπη με τις βαθιές πολιτικές και πολιτισμικές αντιπαλότητες της περιοχής. Πέρα όμως από τις πολύπλοκες σχέσεις Ισραηλινών και Παλαιστινίων, το αληθινό έργο του Πατριαρχείου έγκειται στο να διατρανώνει τη ζωτική σημασία των Αγίων Τόπων ως “τόπων σωτηρίας” για όλη την ανθρωπότητα. Οι πέτρες και τα ιερά κτίσματα δεν αποτελούν απλώς ιστορικά μνημεία, αλλά ζωντανές μαρτυρίες της Ενσάρκωσης, της Ανάστασης και της Πεντηκοστής. Με αυτόν τον τρόπο, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων υπερβαίνει τις ανθρώπινες διαιρέσεις και εκφράζει την καθολικότητα της Χάρης του Χριστού, που ενώνει όλους ανεξαιρέτως στον κοινό κλήρο της σωτηρίας.

Στην αφρικανική ήπειρο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας φέρει την ευθύνη μιας ιεραποστολής με βαθιές ρίζες και τεράστιες προοπτικές. Η Ορθοδοξία εκεί αλληλεπιδρά δυναμικά με πλήθος τοπικών πολιτισμών, γλωσσών και παραδόσεων. Η πρόσφατη διασάλευση της κανονικής τάξεως, μέσω εξωγενών προσπαθειών δημιουργίας παράλληλων “εκκλησιαστικών” δομών, επιβεβαιώνει πόσο κρίσιμη είναι η προσήλωση στην ιστορικά θεμελιωμένη αποστολή του Πατριαρχείου. Κάθε απόπειρα παράκαμψης ή αμφισβήτησης της μοναδικής του δικαιοδοσίας όχι μόνον επιφέρει τον κίνδυνο σχίσματος και συγχύσεως, αλλά υπονομεύει τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας σε μια ήπειρο που διψά για την αλήθεια του Ευαγγελίου.

Στο πλαίσιο αυτό, η ιεραποστολή του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας νοείται ως ζωντανή ερμηνεία και εφαρμογή της καθολικότητος της Εκκλησίας. Το Πατριαρχείο έχει καταφέρει να προσεγγίσει με κατανόηση τις τοπικές πολιτισμικές εκφράσεις, να εγκολπωθεί δημιουργικά τις αφρικανικές παραδόσεις και να τις μεταμορφώσει εν Πνεύματι Αγίω, αναδεικνύοντας τη μαρτυρία του Χριστού ως οντολογική ελευθερία και σωτηρία. Η αληθινή καθολικότητα δεν εγκλωβίζεται σε γεωγραφικούς περιορισμούς ούτε φυλακίζεται σε εθνοκεντρικές αντιλήψεις· αντιθέτως, αναδεικνύεται μέσα από την ενιαία πίστη και την αδιάσπαστη ευχαριστιακή κοινωνία, όπου η ποικιλομορφία των πολιτισμών γίνεται αντανάκλαση της πολυπρόσωπης χάριτος του Θεού.

Έτσι, η παρουσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ως της μόνης κανονικής εκκλησιαστικής αρχής εν Αφρική εδραιώνει την αυθεντική εκκλησιολογική συνείδηση και διανοίγει τον δρόμο για μια ιεραποστολή δυναμική, πολυδιάστατη και άρρηκτα συνδεδεμένη με την παράδοση των Αγίων Πατέρων. Μόνον εντός αυτής της κανονικής τάξεως και της συνοδικής εγγυήσεως διασφαλίζεται η συνέχεια της Αποστολικής διαδοχής και η ενότητα της πίστεως, ώστε τα έθνη της Αφρικής να αναγνωρίσουν στη θυσιαστική διακονία της Εκκλησίας την παρουσία του ενός, ζώντος και αληθινού Θεού.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία οφείλει να προβάλλει τη θεολογική της ταυτότητα έναντι των διαρκών και συχνά ταραγμένων ρευμάτων της ιστορίας. Η “γεωπολιτική της Ορθοδοξίας” δεν είναι στρατηγική επιβίωσης ή επιβολής, αλλά πρωτίστως έκφραση της τριαδικής κοινωνίας στον κόσμο. Η ενότητα της Εκκλησίας δεν αποτελεί απλώς στόχο διοικητικής συγκρότησης, αλλά το ορατό σημάδι ότι ο Θεός δρα μέσα στον κόσμο, προσφέροντας μια εναλλακτική προοπτική συμφιλίωσης και ελπίδας. Αντί για εγκλωβισμό σε εθνικισμούς, σε πολιτικά συμφέροντα ή σε προσωπικές φιλοδοξίες, η Ορθοδοξία καλείται να φανερώσει την παρουσία της Βασιλείας του Θεού, όπου όλα οδηγούνται προς την τελική σύναξη “ἐν ἑνὶ πνεύματι, μιᾷ ψυχῇ συναθλοῦντες τῇ πίστει τοῦ εὐαγγελίου”.

Μέσα σ’ αυτήν την προοπτική, η μαρτυρία της Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο – είτε στην Ουκρανία, είτε στη Μέση Ανατολή, στους Αγίους Τόπους ή στην Αφρική – αναδεικνύει τον εσχατολογικό προσανατολισμό της ιστορίας. Η πίστη πως “ο Κύριος έρχεται” δεν λειτουργεί ως απόδραση από την πραγματικότητα, αλλά ως διαρκής πρόσκληση μεταμορφώσεως του κόσμου, με αγάπη, συγχώρηση και ενότητα. Έτσι, η Ορθόδοξη Εκκλησία καλείται να μεταμορφώνει κάθε ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο σε ένα ευρύτερο “λειτουργικό γεγονός”, όπου το παρόν φωτίζεται από το αιώνιο μέλλον και αποκαλύπτεται ως “καιρός σωτηρίας” για όλη την ανθρωπότητα».

Ακολουθεί το βίντεο της ομιλίας του Μητροπολίτου Σύρου κ. Δωροθέου.

Πηγή: fosfanariou.gr