Η Ιερά Μονή του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω
Η παλαιά Μονή του Αγίου Διονυσίου βρίσκεται σε υψόμετρο 900 μέτρων στους πρόποδες του επιβλητικού Ολύμπου και ιδρύθηκε από τον Άγιο Διονύσιο τον εν Ολύμπω περί τα μέσα του 16ου αιώνα. Ο Άγιος Διονύσιος αφιέρωσε αρχικά το μοναστήρι στην Αγία Τριάδα, εξαιτίας μία Θείας Αποκάλυψης, ωστόσο στην πορεία των χρόνων επικράτησε να φέρει το όνομα του Αγίου Διονυσίου.
Επίσης, ο Άγιος Διονύσιος ασκήτευε σε μια σπηλιά, κοντά στο παλιό μοναστήρι, σε έναν τόπο που ονομάστηκε “Άγιο Σπήλαιο” και σώζεται μέχρι σήμερα.
Το μοναστήρι ήταν -και παραμένει το κτίσμα που έχει διατηρηθεί- ένα μνημείο σπάνιας αρχιτεκτονικής, το οποίο είχε εναρμονιστεί πλήρως με το φυσικό τοπίο της περιοχής, με τη φήμη του, ήδη από τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυσή του, να ξεπερνά τα στενά όρια της περιοχής. Υπάρχουν ιστορικές αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες πιστοί από κάθε γωνιά του κόσμου ταξίδευαν στον Όλυμπο για να βρεθούν στο μοναστήρι.
Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821 το μοναστήρι υπέστη σοβαρές καταστροφές από τους Τούρκους, οι οποίοι το είχαν βάλει στο στόχαστρό τους. Μάλιστα, ο Ηγούμενος με τους μοναχούς θανατώθηκαν με βάναυσο τρόπο.
Το μοναστήρι συμμετείχε ενεργά και στην Επανάσταση του Ολύμπου και στον Μακεδονικό αγώνα, στο μέτωπο της ανύψωσης του ηθικού των αγωνιστών. Δύσκολη ήταν, επίσης, η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής, με τους Ναζί να φτάνουν στο σημείο να λεηλατήσουν αρχικά και στη συνέχεια να πυρπολήσουν το μοναστήρι, καθώς στις εγκαταστάσεις του έβρισκαν καταφύγιο αγωνιζόμενοι Έλληνες.
Το επόμενα χρόνια δημιουργήθηκε μία νέα Μονή -νοτιότερα- η οποία αποτελεί μετόχι της παλαιότερης, ενώ τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν υιοθετηθεί τα αγιορείτικα πρότυπα. Τον εσωτερικό χώρο του μοναστηριού μπορούν να τον επισκεφθούν άνδρες. Εκεί βρίσκεται το Καθολικό, το οποίο είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, όσο τα κελιά των μοναχών. Στον εξωτερικό χώρο στον οποίο έχουν πρόσβαση όλοι οι επισκέπτες, έχει δημιουργηθεί ένας μεγαλοπρεπής ναός.
Οι μοναχοί παράγουν εκλεκτά προϊόντα από τους φυσικούς πόρους της περιοχής, όπως βιολογικό κρασί και μέλι, ενώ καταβάλλουν προσπάθειες προκειμένου να αναστηλωθεί το παλαιό μοναστήρι που είχε ιδρύσει ο Άγιος Διονύσιος εν Ολύμπω.
