Οι Ευέλπιδες του Καποδίστρια: 192 χρόνια από την ίδρυση της ιστορικής Σχολής

Εκατόν ενενήντα δύο χρόνια ένδοξης ιστορίας συμπληρώνει φέτος η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, εμπνευστής και ιδρυτής της οποίας ήταν ο πρώτος Κυβερνήτης του ελληνικού κράτους, ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Το ημερολόγιο έδειχνε 21 Δεκεμβρίου 1828, όταν με την υπογραφή σχετικού ψηφίσματος από τον Καποδίστρια καθιέρωσε τον όρο “Ευέλπιδες” ως συνώνυμο της στρατιωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Την ημέρα εκεινη συγκροτήθηκε στο Ναύπλιο ο “Λόχος των Ευελπίδων”, μία διάδοχη δομή του “Λόγου των Προγυμναστών”, που είχε ιδρυθεί λίγους μήνες νωρίτερα. Ο Καποδίστριας ήταν εκείνος που επέλεξε τη λέξη “Ευέλπιδες”, η οποία σημαίνει “αυτός που δίνει καλή ελπίδα”.

Τρία χρόνια μετά από την ίδρυσή της, στις 16 Ιουλίου του 1831, η Σχολή “έβγαλε” τους πρώτους οκτώ Ανθυπολοχαγούς του Πυροβολικού, στους οποίους απένειμε τα διακριτικά του βαθμού τους ο ίδιος ο Κυβερνήτης Καποδίστριας.

Τον Φεβρουάριο του 1834 κι ενώ ο Λόχος των Ευελπίδων είχε μετονομαστεί Κεντρικό Πολεμικό Σχολείο, αλλάξε εκ νέου επωνυμία από τον φιλέλληνα Συνταγματάρχη Βαρώνο Friedrich Eduard von Rheineck. Πλέον ονομαζόταν “Στρατιωτικόν Σχολείον των Ευελπίδων” και ήταν οκταετούς φοίτησης. Τον Απρίλιο του ίδιου έτους η έδρα της Σχολής μεταφέρθηκε στην Αίγινα, όπου για πρώτη φορά έγιναν δεκτοί νέοι ως “Ναυτικοί Ευέλπιδες” ή “Ευέλπιδες του Ναυτικού” που προορίζονταν για το Ναυτικό. Η παραμονή της έδρας στην Αίγινα διήρκησε τρία χρόνια, ενώ τον Αύγουστο του 1937 μεταφέρθηκε στον Πειραιά.

Από τον Ιούνιο του 1854 και για σχεδόν τρία χρόνια, η Σχολή μετεγκαταστάθηκε στο Μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας, στην Αθήνα, λόγω της αγγλογαλλικής κατοχής του Πειραιά και της επιδημίας χολέρας.

Τον Μάιο του 1868 οι Ευέλπιδες φόρεσαν για πρώτη φορά τη χαρακτηριστική μπλε στολή με το κολλάρο και τα κίτρινα παραρράμματα, ενώ κομβικός σταθμός για την ιστορία της Σχολής ήταν η διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού, Πάνου Κολοκοτρώνη, ο οποίος ανέλαβε το 1881. Επί θητείας του ο νέος Οργανισμός του 1882 προέβλεπε την είσοδο αποφοίτων του Γυμνασίου κατόπιν εξετάσεων, ενώ η φοίτηση μειώθηκε σε πέντε από επτά χρόνια. Παράλληλα, το 1882 καθιερώθηκε η υποχρεωτική ορκωμοσία των Ευελπίδων, με τη συμπλήρωση του 17ου έτους της ηλικίας τους, ενώ για πρώτη φορά οι βασιλόπαιδες πρίγκιπες παρακολουθούσαν τα μαθήματα.

Η μετεγκατάσταση στο Πεδίο του Άρεως και η μετονομασία σε Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων

Η μετεγκατάσταση της Σχολής Ευελπίδων στην Αθήνα έγινε τον Σεπτέμβριο του 1894. Ένα καινούργιο κτηριακό συγκρότημα υποδέχθηκε τους Ευέλπιδες, στο Πεδίο του Άρεως .

Είκοσι χρόνια αργότερα, οι εκπαιδευτικοί προσανατολισμοί της Σχολής άλλαξαν ριζικά, με τη βαρύτητα να δίνεται τόσο στην εξοικείωση των Ευελπίδων στις συνθήκες που προσομοίαζαν το πεδίο της μάχης, όσο και στην απόκτηση γνώσεων της τακτικής του Πεζικού και του Ιππικού.

Το έτος 1926 το “Στρατιωτικόν Σχολείον των Ευελπίδων” μετονομάστηκε σε Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, ενώ της απονεμήθηκε, για πρώτη φορά, Πολεμική Σημαία, η οποία χαρακτηρίστηκε ως “Σημαία του Τάγματος Ευελπίδων”, για τις υπηρεσίες της κατά τη διάρκεια των πολέμων της περιόδου 1912-1922. Στις 27 Δεκεμβρίου 1928 η Ακαδημία Αθηνών απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο στη Σχολή, αναγνωρίζοντας την πολύτιμη προσφορά της στο Έθνος.

Το 1955 οι Ευέλπιδες φόρεσαν, για πρώτη φορά, τη φαιοπράσινη στολή ασκήσεων, ελληνικής κατασκευής, στο σχέδιο της αγγλικής Μ1942, ενώ τον Αύγουστο του 1961 η Σχολή θεωρήθηκε ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, ισότιμο, αν και αρχαιότερο, από τα υπόλοιπα ιδρύματα της χώρας.

Από το Αβερώφειον στη Βάρη Αττικής και η ένταξη στο σύστημα των Πανελληνίων Εξετάσεων

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1982 η Σχολή Ευελπίδων μεταστάθμευσε οριστικά στις σύγχρονες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Βάρη Αττικής, εγκαταλείποντας το “Αβερώφειον” κτηριακό συγκρότημα στο Πεδίο του Άρεως. Αναγέρθηκαν σταδιακά πλήθος εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν όλες τις ανάγκες διαμονής, εκπαίδευσης, άθλησης κ.λπ. των Ευελπίδων.

Έναν χρόνο αργότερα καταργήθηκε οριστικά ο παραδοσιακός τρόπος εισαγωγής των υποψηφίων, με ιδιαίτερες εξετάσεις, στη Σχολή, η οποία εντάχθηκε στο σύστημα των Πανελληνίων Εξετάσεων. Επίσης, το 1991 εισήχθησαν στη Σχολή οι πρώτες τρεις γυναίκες, γεγονός που αποτέλεσε σημαντικό σταθμό στη μακρόχρονη ιστορία της.

Το 1994 η φαιοπράσινη αντικαταστάθηκε από τη φόρμα παραλλαγής, ενώ τρία χρόνια αργότερα καθιερώθηκε η απονομή από τον Διοικητή της Σχολής των ξιφιδίων στους Ευέλπιδες της Ι Τάξης, σε μια τελετή η οποία πραγματοποιείται μέχρι και σήμερα την παραμονή της ορκωμοσίας τους.

Το 2003 συντελέστηκε μια πολύ σπουδαία και συνάμα καινοτόμα μεταβολή του Οργανισμού της Σχολής, με την οποία η Σχολή χαρακτηρίστηκε Ανώτατο Στρατιωτικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, υιοθετώντας, σε γενικές γραμμές, τη λειτουργική δομή των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της ανώτατης εκπαίδευσης. Με προσήλωση στις στρατιωτικές αρετές, την τιμή και το καθήκον, σεβασμό στην προσωπικότητα, αξιοποιώντας αποτελεσματικά τους διατιθέμενους πόρους και προάγοντας την ΙΔΕΑ του ΕΥΕΛΠΙ, το όραμα της Σχολής είναι να παρέχει πολυδιάστατη στρατιωτική εκπαίδευση και υψηλού επίπεδου ακαδημαϊκή μόρφωση, που θα διαμορφώσει ηγήτορες υψηλού φρονήματος και δεξιοτήτων ικανούς να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του σύγχρονου επιχειρησιακού περιβάλλοντος.

Οι Ευέλπιδες στη Μάχη της Κρήτης

Στις 6 Απριλίου 1941, και ενώ ο όγκος του Ελληνικού Στρατού έγραφε σελίδες δόξας στη Βόρειο Ήπειρο, γερμανικές δυνάμεις προσέβαλαν τα οχυρά της Γραμμής Μεταξά. Η δυσμενής εξέλιξη για τα ελληνικά όπλα του αγώνα των οχυρών και η συνακόλουθη κατάληψη της Θεσσαλονίκης δεν άφηναν πολλά περιθώρια στην ελληνική πλευρά. Στη Σχολή οι πρωτοετείς Ευέλπιδες, από τις 16 Απριλίου, είχαν ζητήσει να σχηματίσουν σώμα και να λάβουν μέρος στις επιχειρήσεις, αλλά απορρίφθηκε. Παρά τη διαταγή της Ανωτέρας Στρατιωτικής Διοίκησης Αθηνών για την ανάληψη αστυνομικών καθηκόντων, οι Ευέλπιδες αποφάσισαν να μεταβούν στην Κρήτη για να συνεχίσουν τον αγώνα. Το βράδυ της 23ης Απριλίου ολοκληρώθηκε η προετοιμασία τους, με την αρωγή των αξιωματικών τους, για τη μετάβασή τους στο Γύθειο. Στις 03:00 της 24ης Απριλίου οι Ευέλπιδες αναχώρησαν και μετά από διήμερο ταξίδι έφθασαν στο Γύθειο, όπου εξασφαλίζοντας καΐκια διαπεραιώθηκαν στα Κύθηρα. Το βράδυ της 28ης Απριλίου απέπλευσαν από τα Κύθηρα και το πρωί της επομένης έφθασαν στο Κολυμπάρι Χανίων όπου στρατοπέδευσαν γύρω από τη Μονή Γωνιάς. Το Τάγμα Ευελπίδων συνέχισε την εκπαίδευσή του, με διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Πεζικού Λουκά Κίτσο.

Στις 20 Μαΐου, ημέρα της γερμανικής επίθεσης, οι Ευέλπιδες έλαβαν το βάπτισμα του πυρός, έχοντας εγκατασταθεί αμυντικά στη χερσόνησο Ροδοπού. Απέκρουσαν τις εφόδους των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλλά το βράδυ της ίδιας ημέρας αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν προς τα νότια λόγω των απωλειών και της έλλειψης πυρομαχικών. Ακολουθώντας δύσβατα ορεινά μονοπάτια και κάτω από την ασφυκτική πίεση της γερμανικής αεροπορίας, κινήθηκαν προς τα Χανιά. Στις 27 Μαΐου αποφασίστηκε η εκκένωση της νήσου και το στρατηγείο διέταξε τη Σχολή είτε να διαλυθεί είτε να παραδοθεί. Τελικά διαλύθηκε στις 29 Μαΐου και η σημαία της παραδόθηκε στη Μονή Γωνιάς, όπου παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια της κατοχής. Σήμερα η σημαία φυλάσσεται σε ειδική προθήκη στο μουσείο της Σχολής.

Η Πολεμική Σημαία της Σχολής Ευελπίδων

Το 1883, με Βασιλικό Διάταγμα, ορίστηκε πως η σημαία της Σχολής Ευελπίδων θα ήταν η εθνική. Σαράντα τρία χρόνια αργότερα, με Προεδρικό Διάταγμα, απονεμήθηκε “Σημαία” στη Σχολή, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολεμική, λόγω των υπηρεσιών της προς την Πατρίδα κατά τη διάρκεια των πολέμων της περιόδου 1912-1922. Με νεότερο Διάταγμα, η εν λόγω Σημαία είχε τις διαστάσεις και τα διακριτικά των σημαιών των Συνταγμάτων Πεζικού και έφερε στο κέντρο του σταυρού δικέφαλο μαύρο αετό. Αργότερα, ο αετός αντικαταστάθηκε με την εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Αυτή η Σημαία χαρακτηρίστηκε ως “Σημαία του Τάγματος Ευελπίδων”, γιατί μόνο τα Συντάγματα Πεζικού, Ιππικού και Ευζώνων δικαιούνταν πολεμική σημαία. Το 1931 η Σημαία της Σχολής παρασημοφορήθηκε, για πρώτη φορά, από τον τότε Υπουργό των Στρατιωτικών Υποστράτηγο ε.α. Γεώργιο Κατεχάκη με το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας Α΄ Τάξεως. Παρέμεινε ίδια έως τον Ιούνιο του 1938, οπότε καθιερώθηκε νέος τύπος Σημαιών.

Για τη συμμετοχή των Ευελπίδων στον Ελληνοϊταλικό και Ελληνογερμανικό Πόλεμο το 1940-41, καθώς και στη Μάχη της Κρήτης, η Πολεμική Σημαία της τιμήθηκε με τον Πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξεως και τον Ταξιάρχη του Αριστείου Ανδρείας το 1946. Τον Δεκέμβριο του 1978, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 150 χρόνια από την ίδρυση της Σχολής και της ορκωμοσίας των Ευελπίδων της Ι Τάξης, η Πολεμική Σημαία τιμήθηκε με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Σωτήρος από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τσάτσο.

Γνωρίστε τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων μέσα από το ακόλουθο σύντομο βίντεο: