Αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον Πάπα Λέοντα ΙΔ’


Το Σάββατο, 28 Ιουνίου, ο Πάπας Λέων ΙΔ’ δέχθηκε την Αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία μετέβη στη Ρώμη με την ευκαιρία της εορτής των Αγίων Πέτρου και Παύλου, Θρονικής Εορτής της Εκκλησίας της Ρώμης.
Επικεφαλής της αντιπροσωπείας είναι ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Εμμανουήλ και συμμετέχουν ο Μ. Εκκλησιάρχης Πανοσιολ. κ. Αέτιος και ο Πανοσιολ. Μ. Σύγκελλος κ. Ιερώνυμος.
Ο Ποντίφικας έστειλε τους χαιρετισμούς και τις ευχαριστίες του στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και προτρέπει να συνεχιστεί η πορεία για την αποκατάσταση της «πλήρους ορατής κοινωνίας» μεταξύ των Εκκλησιών: «Αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη βοήθεια του Θεού, μέσω μιας συνεχούς δέσμευσης για αδελφικό διάλογο. Είμαι ανοιχτός σε οποιεσδήποτε προτάσεις».
Ο Πάπας Λέων ΙΔ’ ακολουθεί τα βήματα των προκατόχων του και συνεχίζει την πορεία του διαλόγου με «την αδελφή Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης», που ξεκίνησε από τον Παύλο ΣΤ’ και τον Πατριάρχη Αθηναγόρα και ενισχύθηκε από τον Πάπα Φραγκίσκο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, προς τον στόχο της «αποκατάστασης της πλήρους ορατής κοινωνίας μεταξύ των Εκκλησιών μας».
Ακολουθούν οι προσφωνήσεις του Μητροπολίτη Γέροντος Χαλκηδόνος Εμμανουήλ και του Πάπα Λέοντος (ανεπίσημες μεταφράσεις):
Ομιλία Μητροπολίτη Γέροντος Χαλκηδόνος
Αγιώτατε,
Με βαθύτατο αίσθημα τιμής στέκομαι σήμερα ενώπιόν σας, ως επικεφαλής της Πατριαρχικής αντιπροσωπείας στην Θρονική Εορτή της Εκκλησίας της Ρώμης, έχοντας το προνόμιο να φέρω στην Αγιότητά Σας το εγκάρδιο και αδελφικό Μήνυμα του αγαπημένου Σας Αδελφού εν Χριστώ, Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου.
Καθώς η λαμπρή και ένδοξη αυγή της Θρονικής Εορτής των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου αρχίζει να κατακλύζει την αρχαία και Αιώνια Πόλη της Ρώμης με την απαράμιλλη αποστολική της λαμπρότητα, φέρει μαζί της κάτι περισσότερο από το φως μιας νέας ημέρας. Μεταφέρει τους θερμότερους χαιρετισμούς και τις πιο ένθερμες μεσιτείες της Αδελφής Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης. Με μια φωνή, παρακαλούμε τον Παντοδύναμο να στεφθεί άφθονα η Παπική σας διακονία με τα θεία δώρα της βαθιάς ειρήνης και των άφθονων, ζωογόνων καρπών. Η πρώτη κιόλας λέξη που επέλεξε η Αγιότητά σας να εκστομίσει κατά την εκλογή σας – η απλή αλλά ισχυρή λέξη, «ειρήνη» – αντήχησε σε όλο τον κόσμο όχι ως μια απλή ευγενική σύμβαση ή μια προβλέψιμη έκφραση, αλλά ως μια βαθιά συγκινητική και επιτακτική ευαγγελική πρόσκληση. Διότι μόλις λίγες ώρες αφότου ο ελπιδοφόρος λευκός καπνός είχε ανέβει πάνω από την ιστορική Καπέλα Σιξτίνα, δηλώσατε, με αδιαμφισβήτητη πεποίθηση, την ακλόνητη απόφασή σας «να καταβάλετε κάθε δυνατή προσπάθεια για την παγκόσμια ειρήνη».


Αυτή η έμφυτη και καθολική λαχτάρα για ομόνοια γίνεται ακόμη πιο έντονη και συγκλονιστική εξαιτίας της θλιβερή και οδυνηρή απαρίθμησης συγκρούσεων που σημαδεύουν τραγικά το σήμερα. Στα εδάφη της Ουκρανίας, οι δύσκολες και οδυνηρές πραγματικότητες που ακολούθησαν την άδικη ρωσική εισβολή συνεχίζουν να ξεδιπλώνονται, ρίχνοντας μια μακρά σκιά πόνου. Θυμόμαστε, επίσης, με βαριά καρδιά, τον πρόσφατο πόλεμο που ξέσπασε μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, ο οποίος, αν και ευτυχώς σύντομος στη διάρκειά του, κατάφερε να προκαλέσει πολύ πόνο και να σπείρει σπόρους περαιτέρω αστάθειας. Δράττουμε την ευκαιρία να απευθύνουμε επείγουσα έκκληση για τη διατήρηση και την προστασία του status quo της ιστορικής Μονής του Σινά. Προσευχόμαστε επίσης ιδιαίτερα για την ασφάλεια και την ευημερία των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή. Η βαθιά ανησυχητική κατάσταση και αβεβαιότητα σε αυτήν την περιοχή, ιδιαίτερα η συνεχιζόμενη και καταστροφική κρίση στη Γάζα, και οι επίμονες, πολύπλοκες συγκρούσεις που μαστίζουν την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής, απαιτούν μια κραυγαλέα έκκληση για την άμεση σύναψη συνολικών ειρηνευτικών συμφωνιών, προτού χαθούν άλλες κρίσιμες προθεσμίες μέσα σε πλήρη και σπαρακτική ματαιότητα. Αυτές οι πολλές ανοιχτές πληγές στο σώμα της ανθρωπότητας εξηγούν ακριβώς γιατί ο εναρκτήριος χαιρετισμός σας – «Ειρήνη σε όλους σας» – έγινε τόσο άμεσα και ευρέως κατανοητός όχι ως μια απλή λειτουργική τυπικότητα, αλλά ως η θεμελιώδης διακήρυξη ενός ποιμαντικού μανιφέστου. Ωστόσο, όπως γνωρίζουμε, η αληθινή και διαρκής ειρήνη δεν είναι ποτέ μια απλή παύση των εχθροπραξιών ή μια απλή απουσία σύγκρουσης. Είναι, στην ίδια της την ουσία, μια θετική και περίπλοκη ύφανση θεμελιώδους αλήθειας και διαρκούς δικαιοσύνης.
Οι δύο Αδελφές Εκκλησίες μας συμμετέχουν πιστά και με ελπίδα στον εξαιρετικά σημαντικό διάλογο της αγάπης από το ιστορικό έτος 1964 και έχουν δεσμευτεί στον επίσημο θεολογικό διάλογο από το 1980. Φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από την ιστορική, αμοιβαία άρση των αναθεμάτων του 1054, μια θαρραλέα πράξη που άνοιξε δυναμικά το δρόμο για την έναρξη ενός ειλικρινούς, ανοιχτού και πραγματικά αδελφικού διαλόγου. Κατά τη διάρκεια αυτών των δεκαετιών, έχουν συνταχθεί και δημοσιευτεί με κόπο επτά σημαντικά συμφωνημένα κείμενα, εκφράζοντας με εύγλωττο τρόπο την βαθιά κοινή μας θεολογική παράδοση και επισημαίνοντας μια αξιοσημείωτη σύγκλιση σε πολλά από τα πολύπλοκα ζητήματα που, για αιώνες, συνεχίζουν να διχάζουν τους Ορθόδοξους και τους Ρωμαιοκαθολικούς. Η Κοινή Διεθνής Επιτροπή Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ των Εκκλησιών μας έχει παράγει μέχρι στιγμής ένα σύνολο σημαντικού και ουσιαστικού έργου, στο οποίο έχουν προσφέρει ανεκτίμητες συνεισφορές ορισμένοι σημαντικοί και σεβαστοί θεολόγοι και από τις δύο παραδόσεις μας, όπως ο αείμνηστος Jean-Marie Tillard και ο Καρδινάλιος Walter Kasper, καθώς και οι Γέροντες Μητροπολίτες Χαλκηδόνας Μελίτων και Περγάμου Ιωάννης, και οι δύο αείμνηστοι. Το πιο πρόσφατο από αυτά τα έγγραφα, το οποίο υπογράφηκε στην πόλη της Αλεξάνδρειας το έτος 2023, ασχολείται με προσοχή στα σύνθετα θέματα του πρωτείου και της συνοδικότητας, όπως αυτά εξελίχθηκαν κατά τη διάρκεια της δεύτερης χιλιετίας. Παρουσιάζει μια κοινή ιστορική αναδρομή αυτού του θέματος τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση, μαζί με μια κοινή και ελπιδοφόρα προοπτική για την κατανόηση του διχαστικού ζητήματος του παπικού πρωτείου. Καθώς η Επιτροπή προετοιμάζεται τώρα επιμελώς να αναλάβει τη μελέτη της προσθήκης του Filioque στο Σύμβολο της Νίκαιας-Κωνσταντινουπόλεως και τη συνεχιζόμενη εξέταση του παπικού πρωτείου, τρέφουμε μια βάσιμη και βέβαιη ελπίδα ότι ο εκτεταμένος θεολογικός στοχασμός και η αφοσιωμένη εκκλησιολογική έρευνα αυτών των τελευταίων δεκαετιών θα συμβάλουν αποφασιστικά στην ανακάλυψη του κοινού εδάφους πάνω στο οποίο αυτά τα παραδοσιακά ακανθώδη και απαιτητικά ζητήματα μπορούν τελικά να βρουν την ειρηνική και αρμονική τους επίλυση.
Καθώς κοιτάμε μπροστά με ανυπομονησία, η 1700 η επέτειος της Α’ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας στέκεται μπροστά μας ως ένας ισχυρός καθρέφτης και ένας καθοδηγητικός λύχνος. Λειτουργεί ως καθρέφτης που αντανακλά την κοινή μας καταγωγή στην αδιαίρετη Εκκλησία και ως λύχνος που φωτίζει έντονα την πορεία του ακόμη ημιτελούς ταξιδιού μας προς την πλήρη κοινωνία. Αυτή η ιερή και μερικές φορές επίπονη πορεία συμφιλίωσης ακολουθήθηκε με ταπεινή και αέναα ελπιδοφόρα επιμονή από τον διακεκριμένο προκάτοχό σας, τον αείμνηστο Πάπα Φραγκίσκο. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, λοιπόν, χαιρόμαστε ακόμη περισσότερο, γνωρίζοντας ότι η Αγιότητά Σας σκοπεύει να συνεχίσει αυτό το ευλογημένο προσκύνημα ενότητας. Το σχέδιό σας να το κάνετε αυτό επισκεπτόμενοι την Έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο ιστορικό Φανάρι και ταξιδεύοντας στην αρχαία Νίκαια – την πόλη που είναι γνωστή σήμερα ως Iznik – είναι ένα προσκύνημα που θα χρησιμεύσει ως ζωτική προετοιμασία για αυτόν τον κοινό εορτασμό με τον Αδελφό σας, Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Οι προπαρασκευαστικοί διάλογοι για αυτή τη σημαντική περίσταση έχουν ήδη αρχίσει να αποδίδουν πολλά υποσχόμενους και ενθαρρυντικούς καρπούς.
Ας προσευχηθούμε θερμά ώστε ο κοινός εορτασμός της Νίκαιας να γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος των ανανεωμένων και αναζωογονημένων προσπαθειών μας να εορτάσουμε μαζί τη μεγάλη εορτή του Πάσχα, όπως έχει ήδη προταθεί. Είθε αυτό όχι μόνο να χρησιμεύσει ως μια ισχυρή και ενιαία μαρτυρία της κοινής μας πίστης ενώπιον ενός κόσμου που παρακολουθεί, αλλά και να λειτουργήσει ως ένα αποφασιστικό και μη αναστρέψιμο βήμα προς την επίτευξη μιας κοινής ημερομηνίας εορτασμού για αυτή τη μεγαλύτερη και πιο χαρμόσυνη από όλες τις χριστιανικές εορτές. Η ευτυχής σύμπτωση του εορτασμού του Πάσχα για Ανατολή και Δύση στις 20 Απριλίου φέτος έχει ήδη αναζωπυρώσει μια ευρεία δημόσια συζήτηση για το θέμα αυτό, και πολλοί πιστοί και από τις δύο Εκκλησίες μας γεύτηκαν αυτή τη σπάνια και όμορφη ταυτόχρονη στιγμή ως μια βαθιά ευπρόσδεκτη πρόγευση της πλήρους, ορατής ενότητας για την οποία τόσο θερμά επιδιώκουμε και προσευχόμαστε. Με αυτό το πνεύμα, δεν είναι τυχαίο ότι και οι δύο Εκκλησίες μας έχουν ήδη λάβει εκατοντάδες εκκλήσεις υπέρ αυτής της θεάρεστης προσπάθειας.
Ο Αναστημένος Χριστός, στο άπειρο έλεός Του, απευθύνει τα λόγια «Ειρήνη υμίν» στους μαθητές Του, οι οποίοι είναι ακόμα κλειδωμένοι στον φόβο και την αβεβαιότητά τους (Ιωάννης 20:19). Αλλά επίσης δηλώνει με θεϊκή εξουσία ότι οι ειρηνοποιοί θα ονομαστούν παιδιά του Θεού (Ματθαίος 5:9), υπονοώντας σαφώς ότι η ειρήνη δεν είναι απλώς ένα δώρο που πρέπει να λαμβάνεται παθητικά, αλλά μια ιερή κλήση που πρέπει να επιδιώκεται ενεργά. Με αυτό ακριβώς το πνεύμα θυμόμαστε τη φωτεινή και εμπνευσμένη μαρτυρία του Αγίου Παύλου, του οποίου οι αλυσίδες εδώ στη Ρώμη έγιναν, μέσω ενός θείου παραδόξου, ένα βαθύ δείγμα αληθινής πνευματικής ελευθερίας: «αὐτὸς γάρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἓν» (Εφεσίους 2:14). Είθε αυτό το ένδοξο αποστολικό παράδοξο να ενθαρρύνει κάθε μας βήμα. Εν τω μεταξύ, ο εμπνευσμένος Ψαλμωδός παραμένει ο σταθερός και αξιόπιστος δάσκαλός μας: «Εἰρήνη ἔστω ἐν τοῖς τείχεσίν σου, εὐθηνία ἐν τοῖς παλατίοις σου» (Ψαλμός 122:7). Είθε ο Κύριος που κάποτε εκάλεσε τους Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, να στηρίζε τώρα την Αγιότητά Σας σε κάθε αγαθή και ευγενή προσπάθεια. Και είθε η Υπεραγία Θεοτόκος, η Μητέρα του Θεού, να διαφυλάττει αταλάντευτα τούτη την πολύτιμη αδελφότητα υπό την σκέπη της προστασίας Της, έως τη μεγάλη εκείνη και έσχατη ημέρα, όταν η Ανατολή και η Δύση θα σταθούν επιτέλους μαζί, ως ένα, ενώπιον του θρόνου του Χριστού και θα μάθουν, σε τέλεια κοινωνία, πόσο απέραντη και μεγαλοπρεπής μπορεί πραγματικά να οικοδομηθεί μια πόλη από τα θεμέλια της ειρήνης.
Ομιλία Πάπα Ρώμης


Σεβασμιώτατοι,
Αγαπητοί εν Χριστώ Αδελφοί,
Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που καλωσορίζω, για πρώτη φορά μετά την εκλογή μου ως Επίσκοπος Ρώμης και διάδοχος του Αποστόλου Πέτρου, αυτήν την Αντιπροσωπεία που εκπροσωπεί την αδελφή Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως καθώς εορτάζουμε την Εορτή των Αγίων Πέτρου και Παύλου, Προστάτων της Εκκλησίας της Ρώμης. Αυτή η παραδοσιακή ανταλλαγή Αντιπροσωπειών μεταξύ των δύο Εκκλησιών με την ευκαιρία των αντίστοιχων εορτών των Προστάτων Αγίων τους αποτελεί ένδειξη της βαθιάς κοινωνίας που ήδη υπάρχει μεταξύ μας και αντανάκλαση του αδελφικού δεσμού που ένωνε τους Αποστόλους Πέτρο και Ανδρέα.
Μετά από αιώνες διαφωνιών και παρεξηγήσεων, η επανέναρξη ενός γνήσιου διαλόγου μεταξύ των αδελφών Εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης κατέστη δυνατή χάρη σε θαρραλέα και διορατικά βήματα που έλαβαν ο Πάπας Παύλος ο ΣΤ’ και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας. Οι σεβάσμιοι διάδοχοί τους στις Έδρες της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης ακολούθησαν με πεποίθηση την ίδια οδό συμφιλίωσης, ενισχύοντας έτσι περαιτέρω τις στενές μας σχέσεις. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω τη μαρτυρία της ειλικρινούς εγγύτητας με την Καθολική Εκκλησία που έδωσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, Παναγιώτατος Βαρθολομαίος, με την προσωπική του συμμετοχή στην κηδεία του εκλιπόντος Πάπα Φραγκίσκου, και ξανά στη Λειτουργία που εγκαινίασε το Ποντιφικάτο μου.
Καθώς αναλογίζομαι με ευγνωμοσύνη την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής, σας διαβεβαιώνω για την επιθυμία μου να επιμείνω στην προσπάθεια αποκατάστασης της πλήρους ορατής κοινωνίας μεταξύ των Εκκλησιών μας. Η επίτευξη αυτού του στόχου μπορεί να επιτευχθεί μόνο, με τη βοήθεια του Θεού, μέσω μιας συνεχούς δέσμευσης για σεβαστή ακρόαση και αδελφικό διάλογο. Για τον λόγο αυτό, είμαι ανοιχτός σε οποιεσδήποτε προτάσεις που μπορείτε να προσφέρετε σχετικά, πάντα σε συνεννόηση με τους αδελφούς μου Επισκόπους της Καθολικής Εκκλησίας, οι οποίοι, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, μοιράζονται μαζί μου την ευθύνη για την πλήρη και ορατή ενότητα της Εκκλησίας (βλ. Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδος του Βατικανού, Δογματική Σύνταξη Lumen Gentium , 23).
Σεβασμιώτατοι, αγαπητοί αδελφοί εν Χριστώ, σας ευχαριστώ θερμά για την παρουσία σας στη Ρώμη σε αυτή την επίσημη περίσταση. Σας παρακαλώ θερμά να μεταφέρετε τους εγκάρδιους χαιρετισμούς μου στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, μαζί με την ευγνωμοσύνη μου για την αποστολή Αντιπροσωπείας και φέτος. Είθε οι Άγιοι Πέτρος και Παύλος, ο Άγιος Ανδρέας και η Παναγία Μητέρα του Θεού, που ζουν αιώνια στην τέλεια κοινωνία των αγίων, να μας συνοδεύουν και να μας στηρίζουν στις προσπάθειές μας στην υπηρεσία του Ευαγγελίου. Σας ευχαριστώ!
Φωτογραφίες: Vatican Media