Η εναρκτήρια ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη στο Πανιμβριακό Συνέδριο

Το Πανιμβριακό Συνέδριο με θέμα «Ίμβρος και Τένεδος: Νόστος και Προοπτική» διεξήχθη το Σάββατο, 28 Σεπτεμβρίου, στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, στην Αθήνα, με μεγάλη συμμετοχή Ιμβρίων, Τενεδίων και φίλων των δύο ιστορικών νησιών, που ανήκουν στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Παράλληλα, πλαισιώθηκε από σειρά εκδηλώσεων και δράσεων που συνεχίζονται και σήμερα, Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου.

Την έναρξη των εργασιών κήρυξε η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, παρουσία της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου,

Το συνέδριο αποτέλεσε μια πρωτοβουλία του Συλλόγου Ιμβρίων που υλοποιείται σε συνεργασία με την Ιμβριακή Ένωση Μακεδονίας-Θράκης και τον Σύλλογο Τενεδίων «Ο ΤΕΝΝΗΣ», και τελούσε υπό την αιγίδα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου. Σκοπός του ήταν, με τη συμμετοχή αξιόλογων εισηγητών, αλλά και μέσα από γόνιμο διάλογο, να συζητηθούν επίκαιρα και διαχρονικά θέματα που απασχολούν τους Ιμβρίους και Τενεδίους με στόχευση, κυρίως, το μέλλον και, ειδικότερα, την τοπική ανάπτυξη και την ανάκαμψη των ελληνικών κοινοτήτων σε Ίμβρο και Τένεδο. Πιο συγκεκριμένα, θέτοντας στο επίκεντρό του τους νέους, την εκπαίδευση και την απασχόληση ως κινητήριους μοχλούς για την αναγέννηση και την οικονομική ανάπτυξη της Ίμβρου και της Τενέδου, το συνέδριο εστίασε σε τρεις κύριες θεματικές ενότητες: Α. Ίμβρος & Τένεδος – Προβλήματα, λύσεις και προοπτικές, Β. Απασχόληση, επιχειρηματικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη, και Γ. Ο πολιτισμός και η σύγχρονη δημιουργία ως παράγοντες τοπικής ανάπτυξης.

Ακολουθεί η Εναρκτήρια ομιλία που εκφώνησε ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος:

Ἐξοχωτάτη κυρία Πρόεδρε τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας,
Θεοφιλέστατε ἐκπρόσωπε τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κυρίου Ἱερωνύμου,
Ἐξοχώτατε ἐκπρόσωπε τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως,
Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ἴμβρου καί Τενέδου κύριε Κύριλλε,
Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι,
Ἐξοχώτατοι,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι,
Ἐντιμότατοι Πρόεδροι τῶν Ἰμβριακῶν καί Τενεδιακῶν Σωματείων,
Εὐγενεστάτη κυρία Δέσποινα Πορτοκάλλη, Ἐπί κεφαλῆς τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Συνεδρίου, καί Ἐντιμότατα λοιπά μέλη της,
Ἀγαπητοί συμπατριῶται Ἴμβριοι ὅπου γῆς,
Ἀγαπητοί Τενέδιοι,
Προσφιλέστατοι νέοι καί νέες τῆς Ἴμβρου καί Τενέδου,
Ἀγαπητοί φίλοι τῶν νησιῶν μας,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,
Κυρίες καί κύριοι,

Δοξάζουμε καί εὐχαριστοῦμε τόν Θεό τῆς σοφίας καί τῆς ἀγάπης γιά τό μεγάλο δῶρο τῆς πραγματοποιήσεως τοῦ Πανιμβριακοῦ Συνεδρίου μας. Μετά Θεόν, οἱ εὐχαριστίες μας στρέφονται πρός ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἐμόχθησαν γιά τήν προετοιμασία τοῦ Συνεδρίου, ἡ ὁποία ἦταν καθ᾿ ἑαυτήν ἕνα δύσκολο ἐγχείρημα, ἕνα ἄθλημα! Τίποτε καλό δέν ἐπιτυγχαίνεται, βέβαια, χωρίς κόπο. Ἀναγνωρίζουμε, ἀγαπητοί, τήν προσφορά σας καί χαιρόμαστε μαζί σας γιά τό θετικό αποτέλεσμα τῶν προσπαθειῶν σας.

Ἰδιαίτερες εὐχαριστίες ἀνήκουν καί στούς χορηγούς γιά τή γεναιόδωρη συμβολή τους. Τούς εὐγνωμονοῦμε καί τούς διαβεβαιώνουμε ὅτι καλόν ἔργον ἐποίησαν.

Προσωπικῶς εὐχαριστοῦμε τήν Ἐξοχωτάτη Πρόεδρο τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας κυρία Κατερίνα Σακελλαροπούλου γιά τήν τιμητική παρουσία της, γιά τό γενικώτερο ἐνδιαφέρον της διά τά καθ᾿ ἡμᾶς καί γιά τήν εὐγενῆ στήριξή της. Εἰλικρινεῖς εὐχαριστίες ἀπευθύνουμε πρός ὅλους τούς Ἐπισήμους καί τούς ἐκπροσώπους θεσμῶν καί ὀργανισμῶν πού βρίσκονται σήμερα μαζί μας.

«Ἴμβρος καί Τένεδος», λοιπόν, «Νόστος καί Προοπτική», τό θέμα τοῦ Συνεδρίου μας. Δύο ἱστορικά νησιά στά βορειοανατολικά τοῦ Αἰγαίου. Κοινή ἡ πορεία τους, ἰδίως μετά τό 1923. Κοινή ἡ μοῖρα τους ἀπό τό 1964. Καί σήμερα συζητοῦμε τό θέμα τοῦ νόστου, τῆς ἐπιστροφῆς, καί τίς προοπτικές γιά ὅσους θέλουν νά παλινοστήσουν, γι᾿ αὐτούς πού δέν ἔφυγαν ποτέ ἀπό ἐκεῖ καί γιά ἐκείνους πού ἤδη ἐγκαταστάθηκαν, τά τελευταῖα χρόνια, ἰδίως στήν Ἴμβρο.

Θά ξεκινήσουμε ἀπό τό 1964, τήν «πιό μαύρη χρονιά στήν μακρά ἱστορία τῆς Ἴμβρου», ὅπως ἔχει λεχθῆ. Τότε ἄρχισε ἡ ἐφαρμογή τοῦ ἀδυσώπητου «Προγράμματος διάλυσης» τοῦ κοινωνικοῦ ἱστοῦ τῆς Ἴμβρου. Σέ ὅλους τούς τομεῖς, στήν οἰκονομική ζωή, στήν ἐκπαίδευση, στόν πολιτισμό, στά ἤθη καί τά ἔθιμα, στήν πληθυσμιακή σύνθεση, στήν καθημερινότητα, ἐπέρχεται μία καταστροφική ἀνατροπή. Τό κλείσιμο τῶν σχολείων, ἡ ἐγκατάσταση στρατοῦ στό νησί, ἡ δέσμευση τῆς καλλιεργήσιμης γῆς καί τῶν ἐλαιώνων, καί ἄλλα ἀνείπωτα δεινά, εἶχαν τραγικές συνέπειες. Ἄδειασε ἡ Ἴμβρος, ἀλλά καί ἡ Τένεδος. Πρόσφυγες οἱ κάτοικοί τους στήν Ἑλλάδα, στήν Αὐστραλία, στή Δυτική Εὐρώπη, στήν Ἀμερική καί στή Νότια Ἀφρική. Οἱ Ἴμβριοι, χωρίς προοπτική ζωῆς, χωρίς πόρους, χωρίς ὁμογενειακή παιδεία, μέσα στόν φόβο καί τήν ἀνασφάλεια, ἐγκατέλειψαν τἠν ἀγαπημένη μικρή πατρίδα καί πῆραν τῶν ὀμματιῶν τους, πῆραν τόν δρόμο τῆς ξενιτειᾶς. Παρελαύνουν μπροστά στά μάτια μας οἱ ἀδελφοί μας πού ἄφησαν τά σπίτια καί τά κτήματά τους, τούς ναούς, τά ξωκκλήσια καί τούς τάφους τῶν προγόνων τους, καί πορεύονταν στό ἄγνωστο. Ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα δεινά στή ζωή εἶναι νά χάσῃ ὁ ἄνθρωπος τήν πατρίδα του, νά ἐγκαταλείψῃ τά πάντα καί νά μή γνωρίζῃ τί τόν ἀναμένει.

Αὐτοί πού στά πέτρινα χρόνια ἔμειναν στό νησί, οἱ ὀλίγοι, περίπου 250 ψυχές γύρω στό 1990, ἀπό τούς πάνω ἀπό ἑπτά χιλιάδες περίπου ὁμογενεῖς, ὑπέμειναν καρτερικά στερήσεις καί ταπεινώσεις, ξένοι στόν δικό τους τόν τόπο. Χωρίς αὐτούς, αὐτό εἶναι βέβαιο, δέν θά ὑπῆρχε τίποτε δικό μας σήμερα στήν Ἴμβρο, οὔτε οἱ ἐκκλησίες μας, οὔτε ἡ πανάρχαιη ἰμβριώτική λαλιά, οὔτε τά χωριά μας. Εἴμαστε ὑπερήφανοι γι᾿ αὐτούς καί τούς χρωστᾶμε μεγάλη εὐγνωμοσύνη. Ἄν συναντοῦμε στήν πατρίδα μας, ἐμεῖς προσωπικά, ὅ,τι ἀγαπήσαμε ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων, αὐτό τό ὀφείλουμε στούς γενναίους συμπατριῶτες μας, πού ἔμειναν ἐκεῖ καί φύλαξαν ὑπομονητικά τόν τόπον μας καί τόν τρόπον τοῦ βίου.

Πολλά χρεωστοῦμε καί στούς πάνω ἀπό ἕξι χιλιάδες Ἰμβρίους πού ξενιτεύθηκαν ἄκοντες. Κι αὐτοί δέν εἶχαν εὔκολη πορεία. Ὅμως διέτρεξαν τόν δόλιχο τῆς προσφυγιᾶς μέ ἀξιοπρέπεια καί αὐτοπεποίθηση. Μέ τήν εὐφυΐα, τήν ἐργατικότητα καί τήν τιμιότητά τους, μέ τό φιλότιμό τους, ὄχι μόνον ἐπιβίωσαν, ἀλλά πρόκοψαν, διακρίθηκαν σέ πολλούς τομεῖς, στήν ἐκκλησιαστική διακονία, στά γράμματα, στήν ἐκπαίδευση, καί στίς ἐπιστῆμες, στό ἐμπόριο καί τίς ἐπιχειρήσεις, στήν ἰδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς νά λησμονήσουν τήν ἐρατεινή Ἴμβρο, πάντοτε μέ τόν πόθο γιά τό νόστιμον ἦμαρ, τόν ὁποῖο μετέδιδαν στά παιδιά τους καί στά ἐγγόνιά τους. Εἴμαστε ὑπερήφανοι γιά τούς συμπατριῶτες μας καί γιά τούς Τενέδιους τῆς διασπορᾶς, γιά ὅσα κατώρθωσαν κάτω ἀπό συνθῆκες προσφυγιᾶς. Σήμερα ἀποτελοῦν τή δεξαμενή ἀπό τήν ὁποία ἀντλεῖ ἀνθρώπινο δυναμικό κάθε εἴδους ἐξέλιξη στά νησιά μας.

Κυρίως ἀπό αὐτούς, μέ τήν ἀνεκτίμητη συμβολή τῶν δύο Ἰμβριακῶν Σωματείων τῶν Ἀθηνῶν καί τῆς Θεσσαλονίκης, προέρχονται οἱ μαθητές καί οἱ μαθήτριες τῶν σχολείων μας ἀπό τό 2013 καί ἑξῆς. Ἡ ἐπαναλειτουργία τῶν ὁμογενειακῶν σχολείων, τήν ὁποία ὀνειρευτήκαμε καί ἀξιωθήκαμε, χάριτι Θεοῦ, νά βιώσουμε ὡς θαῦμα, ἀνεπτέρωσε τίς ἐλπίδες μας. Ἤδη συμπληρώθηκε μία δεκαετία καί προχωροῦμε μέ αὐτοπεποίθηση καί πολλές προσδοκίες. Εὐγνωμονοῦμε ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι συνέβαλαν στήν ἐπανεκκίνηση τῆς ὁμογενειακῆς παιδείας στήν Ἴμβρο. Ἀναγνωρίζουμε τήν στήριξη τῶν τουρκικῶν ἀρχῶν στό ἐγχείρημα καί εὐχαριστοῦμε τούς ὑπευθύνους πού συνέβαλαν προσωπικά.

Ἀναμένουμε τίς ὁμιλίες, οἱ ὁποῖες θά φωτίσουν πολλές πτυχές τῶν ἐξελίξεων στά νησιά μας καί θά ἀναδείξουν τίς προοπτικές γιά ἕνα βιώσιμο μέλλον. Ἐπιθυμοῦμε στή συνέχεια νά ἀπαριθμήσουμε ἐπιλεκτικά καί ἐν συντομίᾳ τούς κυριώτερους παράγοντες, οἱ ὁποῖοι εἶναι βέβαιον ὅτι θά λειτουργήσουν καθοριστικά γιά τίς ἐξελίξεις στήν Ἴμβρο.

α) Ξεκινᾶμε ἀπό τό Τουρκικό Κράτος καί τίς ἑλληνοτουρκικές σχέσεις. Τίποτε δέν εἶναι δυνατόν νά ὀρθοποδήσῃ γιά τήν ὁμογένεια στά δύο νησιά χωρίς στήριξη ἐκ μέρους τῶν κρατικῶν ἀρχῶν. Τό ἴδιο τό κράτος, τό ὁποῖον ἐφήρμοσε τό ἐξοντωτικό «Πρόγραμμα διάλυσης», καλεῖται νά βοηθήσῃ γιά νά ἀποκατασταθῇ τό δίκαιο. Ὑπάρχουν ὄντως πολλά καί οὐσιαστικά τά ὁποῖα πρέπει νά γίνουν ἐκ μέρους τοῦ τουρκικοῦ κράτους στό θέμα τῶν σχολείων, σέ ζητήματα ὑπηκοότητας καί στά περιουσιακά δικαιώματα. Τό  «Πρόγραμμα διάλυσης» δέν ὠφέλησε κανένα, οὔτε φυσικά τό ἴδιο τό κράτος πού τό κατήρτισε καί τό ἔθεσε σέ ἐφαρμογή. Ἡ ἀνάπτυξη τῆς Ἴμβρου θά ἦταν τελείως διαφορετική, σαφῶς ἐπ᾿ ὠφελείᾳ καί τῆς Τουρκίας, ἄν δέν εἶχε ὑπάρξει αὐτό τό καταστροφικό Πρόγραμμα.

ρίσιμος παράγων, δυστυχῶς ἀστάθμητος, παραμένουν οἱ σχέσεις μεταξύ Τουρκίας καί Ἑλλάδος. Ἡ Ἴμβρος καί ἡ Τένεδος ὑπῆρξαν θῦμα τῶν ἐντάσεων στίς σχέσεις αὐτές, μέ ἀποκορύφωμα τό ζήτημα τῆς Κύπρου, ἀλλά ὄχι μόνον λόγῳ αὐτοῦ. Ἡ βελτίωση καί σταθεροποίηση τῶν ἑλληνοτουρκικῶν σχέσεων εἶναι ἡ βάσις γιά καλή πορεία τῆς παρουσίας τῆς ὁμογενείας στήν Ἴμβρο. Χαιρόμαστε ἰδιαιτέρως γιά τίς θετικές προοπτικές πού δημιουργοῦνται μέ τήν ἐν ἐξελίξει ἑλληνοτουρκική προσέγγιση.

β) Ἡ Ἰμβριακή Ὁμογένεια στήν Ἑλλάδα καί στή διασπορά. Στήν Ἀθήνα καί στή Θεσσαλονίκη ζῇ ὁ μεγάλος ὄγκος τῶν Ἰμβρίων. Τά δύο Σωματεῖα μας, ὁ ἐν Ἀθήναις Σύλλογος Ἰμβρίων καί ἡ Ἰμβριακή Ἕνωση Μακεδονίας-Θρᾴκης, ἔχουν πολυσχιδῆ δράση καί προσφορά στόν ἀγῶνα γιά τήν προάσπιση τῶν δικαίων τῶν Ἰμβρίων, στή διεθνοποίηση τοῦ Ἰμβριακοῦ ζητήματος, στή διάσωση καί προβολή τῶν παραδόσεών μας, στήν ἐπαναλειτουργία τῶν σχολείων μας, στόν τομέα τῆς ἀλληλεγγύης καί τῆς ὑποστήριξης συμπατριωτῶν μας, μέ τά περιοδικά καί τό ἐκδοτικό ἔργο, καί μέ πολλές ἄλλες ἀξιόλογες δραστηριότητες. Τά δύο αὐτά Σωματεῖα εἶναι βέβαιον ὅτι θά ἔχουν σημαντικό ρόλο στήν εὐαισθητοποίηση καί κινητοποίηση τῶν Ἰμβρίων τῆς Ἑλλάδος καί στήν πορεία τῶν πραγμάτων.

Ἀναγνωρίζουμε καί ἐπαινοῦμε τή σημαντική συμβολή τῶν ἀνά τήν οἰκουμένην Ἰμβριακῶν Σωματείων γιά τήν ὑπόθεση τῆς Ἴμβρου καί τή διάσωση τοῦ πολιτισμοῦ μας. Εἶναι τόπος συναντήσεως, σημεῖο ἀναφορᾶς γιά τούς ξενιτεμένους. Χαιρόμεθα πού θά συναντήσουμε σέ λίγες ἡμέρες τά μέλη τῶν Ἰμβριακῶν Σωματείων Σύδνεϋ, Μελβούρνης καί Ἀδελαΐδος. Ἀγαπητοί ἐκπρόσωποι τῶν Συλλόγων μας, προσφέρετε πολλά στήν Ἴμβρο μας καί σᾶς προτρέπουμε νά συνεχίσετε μέ τό ἴδιο σθένος καί σέ αὐτή τήν κρίσιμη γιά τό μέλλον τοῦ νησιοῦ μας καμπή!

γ) Οἱ διαμένοντες στήν Ἴμβρο ὁμογενεῖς. Εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἔχουν τήν πεῖρα τῆς συμβίωσης μέ τούς νέους κατοίκους τοῦ νησιοῦ, ἀπογόνους τῶν πρώτων ἐποίκων ἤ ἄλλους πού ζοῦν καί δραστηριοποιοῦνται στήν Ἴμβρο. Κάποιοι ἡμέτεροι ἔχουν δημιουργήσει δικές τους ἐπιχειρήσεις, τά παιδιά τους φοιτοῦν στά σχολεῖα μας, αὐτοί κρατοῦν τά χωριά μας. Μέ αὐτούς θά συνεργασθοῦν οἱ ὁμογενεῖς πού θά ἐγκατασταθοῦν στό νησί. Εἶναι σημαντικό ὅτι ἡ πλειονότης τῶν νέων κατοίκων τῆς Ἴμβρου φαίνεται ὅτι ἔχει ἀποδεχθῆ, μέσα ἀπό τήν συμβίωση μέ τούς ὁμογενεῖς, τή θετική σημασία καί γι᾿ αὐτούς τούς ἴδιους τῆς παρουσίας τῶν γηγενῶν κατοίκων στό νησί.

δ) Ἡ Ἰμβριακή νεολαία. Εἶναι βέβαιο ὅτι μέ τή νεολαία μας καί τή στάση της, τό ἐνδιαφέρον καί τήν προθυμία της νά συμβάλλει στόν ἀγῶνα γιά τήν πορεία τῆς Ἴμβρου πρός τό μέλλον, συναρτῶνται ὅλες οἱ ἐξελίξεις. Ἐμεῖς ἀπευθυνόμαστε πάντοτε πρός τούς νέους καί τούς ὑπενθυμίζουμε τήν εὐθύνη τους. Τούς θέτουμε τό ἑξῆς ἐρώτημα: «Ἄν δέν ἐνδιαφερθῆτε ἐσεῖς γιά τήν Ἴμβρο, τότε ποιός θά τό πράξῃ»; Τονίζουμε τή σημασία τῆς μέριμνας γιά τά σχολεῖα μας καί γιά τήν καλλιέργεια τοῦ πνευματικοῦ πολιτισμοῦ μας. Τούς προτρέπουμε νά μή λησμονοῦν τήν προσφορά τῆς Ἐκκλησίας στήν ἐπιβίωση καί τή διαμόρφωση τῆς πολιτισμικῆς καί πνευματικῆς ταυτότητάς μας, ταυτότητάς σας, ἀγαπητά μας παιδιά! Πάντοτε, παρά τά περί τοῦ ἀντιθέτου ὑποστηριζόμενα, ἡ Ἐκκλησία κατέγραφε τά σημεῖα τῶν καιρῶν καί ἀνεδείκνυε στήν πράξη τήν ἐπικαιρότητα, τήν ἐγκυρότητα καί τό ὑπαρξιακό περιεχόμενο τῶν χριστιανικῶν ἀληθειῶν. Εἶναι τελείως ἄτοπο νά ἀκούγωνται σήμερα φωνές, οἱ ὁποῖες ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ πρόταση ἐλευθερίας πού κομίζει καί προβάλλει ἡ Ἐκκλησία ἐγκλωβίζει τή ζωή, ἰδίως τῶν νέων, σέ ἄγονα καί παρωχημένα σχήματα. Αὐτό πού ἰσχύει εἶναι ὅτι ἡ χριστιανική ὑπαρκτική πρόταση εἶναι ἡ ζωή αὐθεντικῆς ἐλευθερίας, ἐλευθερίας δεσμευμένης στήν ἀλήθεια. Ἀνυπομονοῦμε νά ἀκούσουμε σήμερα τίς θέσεις τῶν νέων μας γιά τό μέλλον τῆς Ἴμβρου.

ε) Ἡ Ἱερά Μητρόπολις Ἴμβρου καί Τενέδου. Ἔχει μεγάλο ἐνδιαφέρον γιά τά καθ᾿ ἡμᾶς νά ἀναρωτηθοῦμε ποιά ἦταν τά δεδομένα, οἱ προϋποθέσεις καί τά στοιχεῖα τῆς ἐκπαιδευτικῆς, πολιτισμικῆς καί οἰκονομικῆς ἄνθισης τῆς Ἴμβρου μεταξύ τῶν ἐτῶν 1951 – 1963. Τί μποροῦμε νά διδαχθοῦμε ἀπό αὐτό; Σαφῶς ὑπῆρχε ἄλλο ἀνθρώπινο δυναμικό στήν Ἴμβρο, σχολεῖα μέ πολλές ἑκατοντάδες μαθητές, μία σχετική ἰσορροπία – ἐκτός ἀπό τό 1954/55 – στίς ἑλληνοτουρκικές σχέσεις, ἐνῶ ὅλη ἡ Ἴμβρος ἀνῆκε ἰδιοκτησιακά στούς ὁμογενεῖς. Καθοριστικῆς σημασίας ἦταν ὅμως, μαζί μέ ὅλα αὐτά, ἡ παρουσία ἑνός δυναμικοῦ καί ὁραματιστοῦ ποιμενάρχου, τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος καί Εὐεργέτου μας Μητροπολίτου Ἴμβρου καί Τενέδου, τοῦ μετέπειτα Χαλκηδόνος Μελίτωνος. Αἰωνία του ἡ μνήμη!

Φυλλομετρῶντας τήν «Αὐτοβιογραφία τοῦ Μητροπολίτου Δέρκων Ἰακώβου Παπαπαϊσίου», Μητροπολίτου Ἴμβρου καί Τενέδου ἀπό τό 1926 μέχρι τό 1950, –ἐπετράπη ἡ μετάβασή του στήν Ἴμβρο τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1929- βρῆκα τά ἑξῆς ἐνδιαφέροντα γιά τή δράση του μόλις ἄρχισε τήν ποιμαντορία του: «Ἡ ἐπαρχία μου καί οἰκονομική αὐτάρκειαν ἠδύνατο νά ἀποκτήση, ἀλλά καί ἀκτινοβολίαν πνευματικήν, διά τῆς προγραμματικῆς ἐνθαρρύνσεως καί ἀναπτύξεως τῆς γεωργίας, τῆς ἐλαιοκομίας, τῆς κτηνοτροφίας, τῆς μελισσοκομίας, μάλιστα δέ τῆς οἰκιακῆς βοτεχνίας. Ἑκάστη οἰκογένεια ὤφειλε καί ἠδύνατο ὡς κάλλιστα νά ἀποκτήσῃ 1ον ἀνά 50 – 100 ἐλαιόδενδρα, 2ον κλήματα, 3ον ἀμυγδαλέας, καί ἀνάλογα δένδρα φιστικιᾶς δι᾿ ἐμβολιασμοῦ τῶν ἀναριθμήτων δένδρων ἀγριελαίας ἤ τσερεβινθιᾶς, ἀνά 50 – 100 κυψέλας συγχρονισμένας, μάλιστα δέ ἀνά μίαν ἤ δύο ἀγελάδας. Ἡ δέ ἐξυπνάδα καί ἀπαράμιλλος ἐργατικότης τῶν γυναικῶν, ἦτο μία ἐγγύησις διά τήν ἀνάπτυξιν τῆς οἰκιακῆς βιοτεχνίας εἰς τά ὑφαντά» (2024, σ. 180).

Ἀφήνουμε ἀσχολίαστα τά περί τῆς συμβολῆς τῶν δύο Μητροπολιτῶν στήν ἀνάπτυξη τῶν νησιῶν μας, καί τονίζουμε ὅτι τό διακύβευμα εἶναι τό συμφέρον τῆς Ὁμογενείας στήν Ἴμβρο καί τήν Τένεδο, ὡς «τό εἰς ἀγαθόν φέρον» καί ὄχι ἡ διεκδίκησις ἁρμοδιοτήτων.

στ) Ἡ ἰμβριακή διανόηση καί οἱ ἴμβριοι ἐπιχειρηματίες. Καυχόμαστε ὅτι ἡ Ἴμβρος ἔχει ἀναδείξει σειρά ἐπιστημόνων, διανοουμένων καί ἐπιτυχημένων ἐπιχειρηματιῶν. Ὅλοι ἀποτελοῦν πολύτιμο κεφάλαιο γιά τό παρόν καί τό μέλλον της. Κατά τίς τελευταῖες δεκαετίες ἔχουν κυκλοφορηθῆ σπουδαῖα συγγράμματα γιά τήν Ἴμβρο, γιά τήν ἀρχαιολογία της, τή λαογραφία, τήν ἐκκλησιαστική ἱστορία, τά χριστιανικά της μνημεῖα, τήν ἀρχιτεκτονική σπιτιῶν καί ναῶν, γιά τήν ἐκπαίδευση, τό γλωσσικό της ἰδίωμα, γιά σημαντικές προσωπικότητές της καί ἄλλα πολλά. Ἡ Ἴμβρος, ἡ μακρά ἱστορία της, ὁ πολιτισμός της, οἱ πρόσφατες περιπέτειές της, συγκινοῦν, μελετῶνται ὄχι μόνον ἀπό Ἰμβρίους ἐρευνητές ἀλλά καί ἀπό ἄλλους ἐνδιαφερομένους. Δέν εἶναι πιά ἡ πατρίδα μας τό ξεχασμένο καί χαμένο στά κύματα τοῦ Αἰγαίου νησί!

Ὅσον ἀφορᾷ στούς Ἰμβρίους ἐπιχειρηματίες, εἴμαστε βέβαιοι ὅτι θά ἀποτελέσουν καί αὐτοί σημαντικούς παράγοντες στή ἀναπτυξιακή πορεία τοῦ νησιοῦ μας. Καί ὄχι μόνον αὐτοί, ἀλλά καί ἄλλοι εὐαίσθητοι καί φιλογενεῖς παράγοντες τῆς οἰκονομίας ἐλπίζουμε ὅτι θά στηρίζουν τήν προσπάθειά μας. Ἤδη ἀρκετοί ἔχουν συμβάλει στήν ἀνακαίνιση ναῶν καί ἐξωκκλησιῶν καί ὄχι μόνον. Ἀναμένουμε μέ ἐνδιαφέρον τίς εἰσηγήσεις ἐκπροσώπων ἑταιρειῶν στό συνεδριό μας καί τούς εὐχαριστοῦμε ἐκ τῶν προτέρων.

Ἐξοχωτάτη,

Ἐκλεκτοί παρόντες, προσφιλέστατοι Ἴμβριοι καί Τενέδιοι,

Στό Συνέδριό μας θά συζητηθοῦν μέ ρεαλισμό οἱ ἐξωτερικοί ὅροι καί οἱ οἰκονομικές προϋποθέσεις γιά τήν βιώσιμη ἀνάπτυξη τῆς ὁμογενείας στά δύο νησιά μας. Ἐκτός ὅμως ἀπό τούς ἐξωτερικούς παράγοντες, ὑπάρχει καί ὁ ἐσωτερικός παράγων, ἡ πνευματική ἰδιοπροσωπία, τό ὅραμα καί ἡ ἀναφορά πέρα ἀπό τό χρήσιμο. Προφανέστατα, οἱ ἡμέτεροι πού θά ἐγκατασταθοῦν στό νησί, θά πρέπει γιά νά ἐπιβιώσουν, νά προσαρμοσθοῦν στά σύγχρονα οἰκονομικά, τεχνολογικά, κοινωνικά καί πολιτισμικά δεδομένα. Ὅμως δέν πρέπει νά ἀλλοιωθῇ ἤ νά χαθῇ τό «πνεῦμα τῆς Ἴμβρου» στή διαδικασία προσαρμογῆς στίς ἐξωτερικές ἀπαιτήσεις.

Τό μέλλον τῆς Ἴμβρου ἐξαρτᾶται ἀπό αὐτούς πού διασώζουν μέσα στήν καρδιά τους αὐτό τό πνεῦμα, ὡς ἀξιακό προικισμό, ὡς πολιτισμό, ὡς πυξίδα γιά τό παρόν καί τό μέλλον. Ὅπου οἱ Ἴμβριοι κράτησαν μέσα τους αὐτόν τόν πνευματικό πολιτισμό ζῇ ἡ Ἴμβρος, ἀφοῦ ἡ ἀλήθεια καί τό ἦθος της εἶναι βιωμένη, ριζωμένη στό εἶναι τῶν ἀνθρώπων της πραγματικότης.

Μποροῦμε νά ἐλπίζουμε ὅτι οἱ ἡμέτεροι πού θά ἐγκατασταθοῦν στήν Ἴμβρο, μαζί μέ ὅσους εἶναι ἤδη ἐκεῖ, θά ἐκπροσωποῦν μία κοινότητα, ἡ ὁποία θά ἀποτελῇ πρότυπο καί τῶν μή ὁμογενῶν κατοίκων τῆς Ἴμβρου; Θά ἀγαποῦν τόν τόπο ἤ θά ἀγωνίζωνται κυρίως γιά νά ἐπιβιώσουν; Θά τόν ὀμορφαίνουν ἤ θά εἶναι ἀδιάφοροι γιά τήν ἱερότητα καί τήν ὡραιότητα τοῦ νησιωτικοῦ περιβάλλοντος; Ἡ ἀλήθεια εἶναι τρόπος, ὄχι πρωτίστως τόπος. Ἡ Ἴμβρος ὡς τρόπος ζωῆς, ὡς ἱεράρχηση ἀξιῶν, πρέπει νά βρίσκεται βαθιά μέσα στήν καρδιά μας γιά νά ἀνθίσῃ ὅταν ἐγκατασταθοῦμε στό νησί μας.

Ἡ ἔννοια τῆς βιώσιμης ἀνάπτυξης περιλαμβάνει καί τήν πνευματική διάσταση, ἡ ὁποία θέλει ἀγῶνα καί ἐπιμονή γιά νά ριζώσῃ καί νά καρποφορήσῃ, νά γίνῃ ἦθος πού μπορεῖ νά ἐμπνεύσῃ καί τή νέα γενιά. Δέν ὑπάρχει ἀδάπανη, ἀνέξοδη ὑπαρξιακά, Ἰμβριακή πνευματική ταυτότητα. Σαφῶς, τό κοινωνικό περιβάλλον καί οἱ ἐξωτερικές συνθῆκες ἐπῃρεάζουν τόν ἔσω ἄνθρωπο, ὅμως δέν τόν καθορίζουν. Ἡ φορά τῆς διαμόρφωσης τοῦ ἤθους, τοῦ πνευματικοῦ πολιτισμοῦ, δέν εἶναι ἀπό τήν κοινωνία πρός τήν ἀνθρώπινη καρδιά, ἀλλά ἀντιστρόφως: Ἀπό τόν ἔσω ἄνθρωπο πρός τά ἔξω.

Συνεχίζουμε, λοιπόν, ἀγαπητοί συμπατριῶτες, τόν ἀγῶνα καί στό πνευματικό ἐπίπεδο. Οἱ Ἴμβριοι ἀνέπτυξαν ὑψηλό πνευματικό πολιτισμό ἐλευθερίας, ἁπλότητας, ἀλληλεγγύης καί φιλανθρωπίας, εὐγενείας καί ἐνσυναίσθησης, εὐσεβείας καί ἐμπιστοσύνης στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἀξίες μέ πανανθρώπινη ἐμβέλεια. Ὅπου καί ἄν πῆγαν, ὅσο μακριά ἀπό τήν γενέτειρα κι ἄν βρέθηκαν, μετέφεραν, ἐγχαραγμένο στά μύχια τῆς ψυχῆς τους, τό πνεῦμα τῆς Ἴμβρου, μέ τά ἤθη καί ἔθιμα, πού δέν ἦταν ἁπλῶς φολκλόρ ἀλλά ἦθος ἐλευθερίας, πόθος αἰωνιότητας, ἀλήθεια ὡς σχέση καί ὄχι ὡς κτήση, ὡς εἶναι καί ὄχι ὡς ἔχειν. Καυχόμαστε γιά τούς συμπατριῶτες μας, οἱ ὁποῖοι καί ἐν τῇ ξένῃ δέν ἀποκόπηκαν ἐσωτερικά καί ὑπαρξιακά ἀπό τό «πνεῦμα τῆς Ἴμβρου». Ἐξ ἄλλου, ὅπου βιώνεται σέ ὑπαρξιακό βάθος ἡ ἀλήθεια, δέν εἶναι δυνατόν νά καταποθῇ ἀπό τή λήθη. Τά ἀληθινά πράγματα δέν ἔχουν ἡμερομηνία λήξεως, κατά τόν λόγον τοῦ Χριστοῦ: «ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δέ λόγοι μου οὐ μή παρέλθωσι» (Ματθ. κδ’, 35).

Μέ αὐτά τά αἰσθήματα πνευματικῆς εὐφροσύνης ψυχικῆς ἀνάτασης καί συγκίνησης, βιώνοντας τήν παρουσία σας ἀπό τά πέρατα τῆς γῆς ὁλοζώντανη ἀνάμεσά μας, ἀπευθύνουμε πρός ὅλους σας ἐγκάρδιο χαιρετισμό πατρικῆς καί ἀδελφικῆς ἀγάπης. Σᾶς συγχαίρουμε καί σᾶς εὐχαριστοῦμε γιά τό ἐνδιαφέρον σας γιά τήν Ἴμβρο καί τήν Τένεδο. Βέβαιοι δέ γιά τήν ἐπιτυχία τοῦ Πᾳνιμβριακοῦ Συνεδρίου μας, κηρύττουμε τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν του, μεταφέρουμε σέ ὅλους σας τήν εὐλογία τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλής Ἐκκλησίας καί ἐπικαλούμαστε γιά ἐσᾶς καί τούς ἀγαπημένους σας τή χάρη καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ τῶν θαυμασίων.

Σᾶς εὐχαριστοῦμε γιά τήν προσοχή σας!

Φωτογραφίες: Νίκος Παπαχρήστου