«Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, προέκταση της αλλοτριώσεως της σχέσεως του ανθρώπου με τον Θεό»
Στις πολυδιάστατες οικολογικές πρωτοβουλίες και δράσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τις οποίες ανέπτυξε κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, αναφέρθηκε η Α.Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, στην ομιλία του στην Ημερίδα για την κλιματική αλλαγή που διοργάνωσε η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, το απόγευμα της Παρασκευής, 6 Σεπτεμβρίου.
Ο Παναγιώτατος υπογράμμισε ότι οι προσπάθειες της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας συνέβαλαν στην κινητοποίηση του χριστιανικού κόσμου και στην ένταξη της οικολογικής θεματικής στους οικουμενικούς διαλόγους, ενώ υπενθύμισε ότι η καθιέρωση, το 1989, της 1ης Σεπτεμβρίου, Εορτής της Ινδίκτου, ως ημέρας προσευχών για το φυσικό περιβάλλον, υιοθετήθηκε και από άλλες Χριστιανικές Εκκλησίες και διαχριστιανικούς οργανισμούς. Σημείωσε δε ότι η Μεγάλη Εκκλησία δεν απευθύνθηκε μόνο προς τους Χριστιανούς, αλλά και προς όλες τις θρησκείες και προς κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως, καλώντας σε πανστρατιά για την προστασία της ακεραιότητος της δημιουργίας.
«Η οικολογική μαρτυρία του Οικουμενικού Πατριαρχείου απετέλεσεν έναυσμα διά την θεολογίαν να μελετήση τας βαθυτέρας πνευματικάς, θρησκευτικάς και ηθικάς διαστάσεις του περιβαλλοντικού προβλήματος και να προβάλη το οικοφιλικόν περιεχόμενον της χριστιανικής ανθρωπολογίας και κοσμολογίας. Θεολογικώς, και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος κατανοείται ως προέκτασις της τραγικής αλλοτριώσεως της σχέσεως του ανθρώπου με τον Θεόν, της «αμαρτίας», η οποία έχει ολεθρίας συνεπείας διά την αυτοσυνειδησίαν του ανθρώπου, τας διανθρωπίνας σχέσεις και την σχέσιν ανθρώπου και φύσεως.
Πρώτη η Ορθόδοξος θεολογία ανέδειξεν εις την εποχήν μας τας κοσμολογικάς διαστάσεις και επιπτώσεις της αμαρτίας. Είναι αυτονόητον ότι το ενδιαφέρον της Ορθοδοξίας διά την προστασίαν της δημιουργίας δεν εγεννήθη απλώς ως αντίδρασις εις την σύγχρονον οικολογικήν κρίσιν. Αυτή ήτο απλώς η ευκαιρία διά να εκφράση, να αναπτύξη και να προβάλη η Εκκλησία τας οικοφιλικάς αρχάς της. Το οικολογικόν πρόβλημα του παρόντος ήτο η αφορμή, όχι η αιτία της περιβαλλοντικής μερίμνης και μαρτυρίας της Εκκλησίας.
Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος είναι συνέπεια και προέκτασις όλων όσων βιούμεν εν τη Εκκλησία, ολόκληρος η ζωή της οποίας έχει οικολογικήν υφήν και αναφοράν. Η εκκλησιαστική ζωή είναι «εφηρμοσμένη οικολογία». Καθ’ εαυτήν η Εκκλησία είναι νίκη εναντίον όλων εκείνων των στάσεων, αι οποίαι, ιδεολογικώς και εμπράκτως, παράγουν οικοκαταστροφικάς τάσεις, όπως η αυτοαποθέωσις του ανθρώπου, ο εγωκεντρισμός, η πλεονεξία, η αδιαφορία διά τον συνάνθρωπον και διά τας μελλοντικάς γενεάς κ. α..”
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο Παναγιώτατος σημείωσε ότι θα συνεχίσει τις προσπάθειές του για την προστασία του περιβάλλοντος, ιδιαιτέρως για την ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς.
«Η Μετριότης ημών θα συνεχίση να προβάλλη το οικολογικόν δυναμικόν της Ορθοδοξίας και την αλήθειαν της δοξολογικής, μετοχικής, ευχαριστιακής και ασκητικής σχέσεως με την κτίσιν. Θα συνεχίσωμεν επίσης να αγωνιζώμεθα διά την ευαισθητοποίησιν της νέας γενεάς απέναντι εις τας συγχρόνους αρνητικότητας, χωρίς βεβαίως να αποσιωπώμεν τας θετικάς όψεις του συγχρόνου πολιτισμού. Η παιδική και η εφηβική ηλικία είναι η καταλληλοτέρα περίοδος εις την ζωήν του ανθρώπου διά να ενσταλαχθή εις τον νούν και την καρδίαν του ο σεβασμός διά την ιερότητα του ανθρωπίνου προσώπου και την ακεραιότητα και ωραιότητα της κτίσεως».
Στο πλαίσιο της Ημερίδος ομιλίες πραγματοποίησαν ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Καθηγητής Προκοπής Παυλόπουλος, και οι Καθηγητές Σταμάτιος Κριμιζής και Χρήστος Ζερεφός, Πρόεδρος και Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών αντίστοιχα, καθώς και άλλοι ειδικοί επιστήμονες και προσωπικότητες, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου κ. Κωνσταντίνος Μουτζούρης.
Το πρωί της ίδιας ημέρας, ο Παναγιώτατος επισκέφθηκε την έδρα της Περιφερειακής ενότητος Χίου, όπου έτυχε θερμής υποδοχής από τον Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου και τους Περιφερειακούς Συμβούλους, παρουσία των τοπικών Αρχών. Ο κ. Μουτζούρης χαρακτήρισε ιδιαίτερη τιμή για την Περιφέρεια την παρουσία του Πατριάρχου και του προσέφερε συμβολικά ένα Αρχιερατικό εγκόλπιο.
Στην αντιφώνησή του, ο Πατριάρχης ευχαρίστησε τον Περιφερειάρχη και τους συνεργάτες του για την τιμητική υποδοχή, και, μεταξύ άλλων, τόνισε:
«Την αιγαιοπελαγιτικήν Χίον, ημείς ιδιαιτέρως αγαπώμεν ως αιγαιοπελαγίτης και νησιώτης, που είδε το φως του ηλίου εις την ερατεινήν Ίμβρον. Δι’ ημάς η θαλασσία αύρα και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου αποτελούν υπαρκτικόν στοιχείον ανεκτίμητον. Δεν συγκροτεί όμως μόνον η φύσις την μοναδικότητα του Αιγαίου, αλλά και η πολιτισμική ιστορία του. Εδώ εγεννήθησαν αι οικουμενικαί αξίαι, αι οποίαι το κατέστησαν άξονα του παγκοσμίου πολιτισμού».
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο Πατριάρχης υπογράμμισε:
«Προφανέστατα, η πορεία των ανθρωπίνων πραγμάτων ποτέ δεν υπήρξεν, ούτε είναι και σήμερον, ειδυλλιακή. Εξ άλλου, ως έχει λεχθή, η πολιτική, ως διαχείρισις των ανθρωπίνων πραγμάτων, είναι το δυσκολώτερον πρόβλημα το οποίον καλούνται να επιλύσουν ή μάλλον, να επιλύουν πάντοτε εντός συγκεκριμένων ιστορικών πλαισίων, οι λαοί. Έχει επίσης γραφή, ότι “ο δρόμος προς την ειρήνην είναι η ειρήνη”. Ημείς τονίζομεν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, το οποίον να μη δύναται να λυθή διά μέσου του ειλικρινούς διαλόγου. Όσοι έχουν εμπιστοσύνην εις την δύναμιν του διαλόγου δεν είναι ουτοπισταί και ονειροπόλοι. Πιστεύουν ότι η βία δεν προσφέρει λύσεις και ότι αυτό που εμφανίζεται ως λύσις, κυοφορεί την επερχομένην βιαίαν αντιπαράθεσιν.
Εμμένομεν εις όσα είχομεν αναφέρει προ εννέα ετών κατά την επίσκεψίν μας εις την νήσον σας, εις το παρατεθέν υπό της Περιφερειακής Ενότητος Χίου δείπνον: “Ημείς, οι σύγχρονοι Αιγαιώται», είπομεν τότε, “έχομεν ιστορικήν ευθύνην να συνεχίσωμεν τον πνευματικόν πολιτισμόν και να συμβάλωμεν εις την ειρηνικήν και δημιουργικήν συνύπαρξιν… Ας βλέπωμεν το Αιγαίον ως θάλασσαν ενότητος, ως θάλασσαν πνεύματος, ως θάλασσαν πολιτισμού, και ας αναδεικνύωμεν όσα μας ενώνουν”».
Στη συνέχεια, ο Παναγιώτατος επισκέφθηκε τις εγκαταστάσεις της Βιβλιοθήκης της Ι. Μητροπόλεως Χίου «Άγιος Αγαπητός», όπου τον υποδέχθηκε ο Ποιμενάρχης, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Μάρκος. Στην προσφώνησή του ο Σεβασμιώτατος, μίλησε, μεταξύ άλλων, για τη διαχρονική μέριμνα της Εκκλησίας για τη διάσωση της γνώσεως, και για τις ιστορικές βιβλιοθήκες που ιδρύθηκαν με πρωτοβουλία αυτής στα μεγάλα χριστιανικά Κέντρα. Αναφερόμενος στη βιβλιοθήκη της Ι. Μητροπόλεως Χίου είπε ότι η ίδρυσή της έγινε με δωρεά της κ. Αλεξάνδρας Μαμαλίγκα – Προκοπίου, ενώ αναφέρθηκε και στις δραστηριότητες που φιλοξενούνται στους χώρους της.
«Εις τον χώρον της ημετέρας Βιβλιοθήκης λαμβάνει χώραν το “ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΕΙΛΗΤΑΡΙΟΝ”, μορφωτική διακονία της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου διά την μελέτην, έρευναν και καλλιέργειαν της θύραθεν παιδείας, επιμορφωτικά σεμινάρια Κληρικών και Λαϊκών Συνεργατών της Εκκλησίας, συνάξεις εισηγήσεων θεμάτων Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής του Συλλόγου Ιεροψαλτών της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου ΡΩΜΑΝΟΣ Ο ΜΕΛΩΔΟΣ, παρουσιάσεις εκδόσεων, εκθέσεις βιβλίων επί τοις επετείοις εκκλησιαστικών ή ιστορικών γεγονότων, μετακατασκηνωτικαί συνάξεις νέων, διαδικτυακαί συνεδρίαι Βιβλιοθηκών, ως εκείνων της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και του Διορθοδόξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος επί τη εορτή του Μεγάλου Φωτίου έτους 2022 κ.α.».
Στην αντιφώνησή του, ο Πατριάρχης ευχαρίστησε τον Ποιμενάρχη της νήσου για την ευκαιρία να επισκεφθεί την εμβληματική βιβλιοθήκη της Μητροπόλεώς του, και εξέφρασε την ιδιαίτερη αγάπη του για το βιβλίο, σημειώνοντας ότι «κάθε καλόν βιβλίον είναι αποτύπωμα της ζωής, της εμπειρίας, των ερευνών και των γνώσεων, του στοχασμού, μαρτυρία περί του πνευματικού κόσμου του συγγραφέως». Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, τόνισε:
«Κατανοείτε, αδελφέ άγιε Χίου, πόσην χαράν και συγκίνησιν αισθανόμεθα σήμερον, ευρισκόμενοι εις την εντυπωσιακήν Βιβλιοθήκην της καθ’ υμάς Ιεράς Μητροπόλεως, η οποία αποτελεί πνευματικήν όασιν και μαρτυρεί ότι η Εκκλησία υπήρξεν ανέκαθεν και παραμένει χώρος δημιουργίας, διασώσεως και διαφυλάξεως υψηλού πολιτισμού. Γνωρίζομεν άπαντες ότι άνευ της πνευματικής διαστάσεως είναι αδύνατον να συγκροτηθή η πολιτισμική ταυτότης ενός λαού. Επαινούμεν την μέριμνάν σας διά την ίδρυσιν, την καλήν λειτουργίαν και τον εμπλουτισμόν της Βιβλιοθήκης της καθ’ υμάς Ιεράς Μητροπόλεως. Αυτή αποτελεί κοιτίδα πολιτισμού, γνώσεως, πνευματικής αναστάσεως, επαφής με έξοχα ιστορικά, λαογραφικά, θεολογικά, αρχαιολογικά και πολλά άλλα βιβλία και είναι σύμβολον της αρρήκτου σχέσεως Εκκλησίας και πολιτισμού, Ελληνισμού και Χριστιανισμού, αδιασπάστου ενότητος και συνεχείας του Γένους μας εις την αρχαίαν, την βυζαντινήν και την νεωτέραν πορείαν και μαρτυρίαν του, ελπίς και διά το μέλλον και διά το “πως” της διασώσεως της ταυτότητός μας.
Εις την εποχήν μας, βεβαίως, έχει δημιουργηθή και ευρέως διαδοθή διά της κυριαρχίας του τεχνολογικού πολιτισμού και του διαδικτύου, μία άλλη κουλτούρα αναγνώσεως, το ηλεκτρονικόν βιβλίον και τα συναφή. Δεν υποτιμώμεν τας νέας δυνατότητας ταχείας ή αμέσου προσβάσεως εις την πνευματικήν παραγωγήν της ανθρωπότητος, και πιστεύομεν ότι εις την πορείαν των πραγμάτων θα υπερβαθούν πολλαί αρνητικότητες, συνδεδεμέναι με την ταχύτητα των εξελίξεων και των αλλαγών εις την σχέσιν με την ανάγνωσιν. Πάντως, φαίνεται ότι ισχύει η ρήσις, ότι “ο καλός αναγνώστης διαβάζει το καλό βιβλίο αργά”. Ο “πολιτισμός του βιβλίου” έχει τους όρους του. Το ωραίον αναγνωστήριόν σας δεν είναι χώρος “για βιαστικούς ανθρώπους”.
Εν τω πνεύματι τούτω, σας επαινούμεν, άγιε αδελφέ, διά την μέριμνάν σας διά το βιβλίον και διά την υπέροχον βιβλιοθήκην “Άγιος Αγαπητός”. Αυτή είναι ένα κόσμημα διά την Χίον με την μεγάλην πνευματικήν, χριστιανικήν παράδοσιν και κληρονομίαν της, παράδοσιν αγιότητος, ηρωισμού, θυσιαστικού πνεύματος, φιλογενείας, φιλοξενίας και αρχοντιάς».
Ο Παναγιώτατος ευχαρίστησε ιδιαιτέρως τον Μητροπολίτη Χίου για την τιμή να τον ανακηρύξει σε επίτιμο Πρόεδρο της Βιβλιοθήκης «Άγιος Αγαπητός».
Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνός, ως εκπρόσωπος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, κληρικοί της Μητροπόλεως Χίου, ο Άρχων της Μ.τ.Χ.Ε. κ. Γεώργιος Προκοπίου, εφοπλιστής και δωρητής της Βιβλιοθήκης, οι Βουλευτές του Νομού κύριοι Νότης Μηταράκης και Σταύρος Μιχαηλίδης, ο Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, καθώς και εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των τοπικών Αρχών.
Ακολούθως, ο Παναγιώτατος επισκέφθηκε το «Ιερόν Τάγμα Αγίου Παντελεήμονος», το οποίο ίδρυσε ο μακαριστός Μητροπολίτης Χίου Παντελεήμων Φωστίνης, και ξεναγήθηκε στο μουσείο με αντικείμενα και κειμήλια από τη ζωή και τη διακονία του ιδρυτού του.
Ο Παναγιώτατος, με την τιμία συνοδεία του, αφίχθησαν στην Χίο, το απόγευμα της Πέμπτης, 5 Σεπτεμβρίου, ακτοπλοϊκώς από τον γειτονικό Çeşme, με σκάφος που διέθεσε ο Αρχών της Μ.τ.Χ.Ε. Καπετάν Παναγιώτης Τσάκος. Στον κεντρικό λιμένα έγινε δεκτός επισήμως, με τιμητικό άγημα, από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Χίου κ. Μάρκο, τον εκπρόσωπο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου, τον ιερό κλήρο της Μητροπόλεως και όλες τις Αρχές του Νομού, παρουσία πλήθους πιστών.
