Το 4ο Διεθνές Συνέδριο των Αρχόντων του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα

*Αθανάσιος Μαρτίνος, Αντώνιος Ι. Λυμπεράκης

Άρχοντες από όλο τον κόσμο, από την Ευρώπη, τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, την Ασία και την Αυστραλία, θα συγκεντρωθούν προσεχώς στην Αθήνα για το 4ο Διεθνές Συνέδριο των Αρχόντων υπό τον τίτλο «Προστασία της Θρησκευτικής Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» (26-28 Μαΐου). Θα ακολουθήσει, με την υποστήριξη των Αρχόντων από την Ελλάδα και την Ευρώπη και των Αρχόντων από την Αμερική, η πρώτη Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής των Αρχόντων (29 Μαΐου), επίσης στην Αθήνα. Πολλοί είναι εκείνοι που διερωτώνται τι είδους συνέδριο είναι η επικείμενη συνάντηση και ποιοι είναι πραγματικά οι Aρχοντες.

Σήμερα, οι Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι μια αφοσιωμένη ομάδα ηγετικών προσωπικοτήτων, που εργάζονται ακούραστα και με πάθος για την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας για όλους και τη διασφάλιση του μέλλοντος του Οικουμενικού Πατριαρχείου – του ιστορικού-πνευματικού κέντρου των 300 και πλέον εκατομμυρίων ορθοδόξων χριστιανών του κόσμου.

Οι Άρχοντες έχουν μία από τις μεγαλύτερες και ενδοξότερες ιστορίες από οποιονδήποτε οργανισμό στην ανθρώπινη ιστορία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οργάνωση Ρωμαιοκαθολικών Ιπποτών του Κολόμβου ιδρύθηκε το 1882 και η Αγγλικανική Αδελφότητα του Αγίου Ανδρέα το 1883. Ωστόσο, ο τίτλος του Άρχοντα είναι σημαντικά παλαιότερος και μάλιστα παλαιότερος από οποιαδήποτε άλλη παρόμοια ομάδα ή οργάνωση. Ενώ οι Άρχοντες του Τάγματος του Αγίου Ανδρέα ιδρύθηκαν το 1966, η αρχαία τάξη των Αρχόντων είναι η παλαιότερη και εξαιρετικής σπουδαιότητας τιμή που μπορεί να αποδοθεί σε λαϊκό σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο.

Ο Μήδων της Αθήνας

Στην πραγματικότητα, ο τίτλος του Άρχοντα έχει απονεμηθεί σε αξιόλογους, διακεκριμένους και καταξιωμένους ανθρώπους έντεκα αιώνες πριν από την εποχή του Χριστού. Το να φέρεις τον τίτλο του Άρχοντα σημαίνει να αποτελείς μέρος μιας αδελφότητας με μέλη πολιτικές προσωπικότητες από την αρχαία Ελλάδα, όπως ο Μήδων της Αθήνας, ο πρώτος που έφερε τον τίτλο του Άρχοντα τον 11ο αιώνα π.Χ., ο Σόλων (6ος αιώνας π.Χ.), ο Περικλής, ο Θεμιστοκλής και ο Αριστείδης ο Δίκαιος (5ος αιώνας π.Χ.). Άλλοι γνωστοί Άρχοντες περιλαμβάνουν τον Μέγα Κωνσταντίνο, τον πρώτο χριστιανό Ρωμαίο αυτοκράτορα. Ο Θεοδόσιος Σταυράκιος, ο κυβερνήτης της Κύπρου που αλληλογραφούσε με τον Άγιο Φώτιο τον Μέγα τον 9ο αιώνα, ήταν Άρχοντας. Το ίδιο ήταν και ο αυτοκράτορας Ρωμανός Α’ ο Λεκαπηνός του 10ου αιώνα και βασικά μέλη της περίφημης στρατιωτικής οικογένειας Φωκά που ήκμασε τον 9ο και τον 10ο αιώνα.

Μεταξύ των αξιόλογων Αρχόντων ανά τους αιώνες είναι ο διπλωμάτης και ιστορικός της ύστερης περιόδου της αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη Γεώργιος Σφραντζής και ο μεγάλος πολιτικός και τελευταίος Μέγας Δούκας της αυτοκρατορίας, Λουκάς Νοταράς. Τον 20ό αιώνα, ο διάσημος Έλληνας πρωτοπόρος του κινηματογράφου Σπύρος Σκούρας ήταν Άρχοντας. Με τον τίτλο του Άρχοντα τιμήθηκε ο αγαπημένος Έλληνας τενόρος Νίκος Γούναρης. Με παρόμοιο τρόπο, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ και ο πρώην Σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έλαβαν τον τίτλο του Άρχοντα, όταν τους απονεμήθηκε το Βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «Αθηναγόρας» το 1987 και το 2005, αντίστοιχα. Στις μέρες μας, Αρχoντας ήταν και ο αείμνηστος δισεκατομμυριούχος φιλάνθρωπος και ιδιοκτήτης αθλητικής ομάδας Αλεξ Σπανός.

Άρχων (ἄρχων, πληθυντικός ἄρχοντες) σημαίνει ηγέτης ή κύριος. Στην αρχαία Ελλάδα, καθώς και σε όλη τη διάρκεια του βυζαντινού βίου της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο όρος χρησιμοποιήθηκε συχνά ως τίτλος συγκεκριμένου δημόσιου αξιώματος. Χρησιμοποιείται ως τίτλος για έντιμους άνδρες, ανώτερους, που κατέχουν δημόσια ευθύνη ουσιαστικά για όσο διάστημα υπάρχει καταγεγραμμένη ανθρώπινη ιστορία.

Στην αρχαία Αθήνα, ξεκινώντας από τον 11ο αιώνα π.Χ., η πόλη διοικείτο από ένα συμβούλιο εννέα Αρχόντων, τρεις από τους οποίους επέβλεπαν τις πολιτικές, στρατιωτικές και θρησκευτικές υποθέσεις, ενώ οι υπόλοιποι έξι αποτελούσαν το δικαστικό σώμα.

Με τον καιρό, οι πολιτικοί δικαστές στην αρχαία Ελλάδα ήταν γενικά γνωστοί ως άρχοντες και αυτός ο τίτλος συνέχισε να χρησιμοποιείται μετά την κατάκτηση της Ελλάδας και της Ανατολίας από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία τον 3ο και τον 2ο αιώνα π.Χ.

Στο Βυζάντιο

Όταν η αυτοκρατορία έγινε χριστιανική, ο τίτλος συνέχισε να χρησιμοποιείται. Στη χριστιανική αυτοκρατορία η λέξη χρησιμοποιήθηκε συχνά ως συνώνυμο της λέξης δυνατοί, που αντιστοιχεί σε υψηλόβαθμους στρατιωτικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους, καθώς και για μητροπολίτες, επισκόπους και ηγουμένους. Οι κάτοχοι αξιωμάτων δεν ήταν απλώς κοσμικοί αξιωματούχοι, αλλά σημαντικοί ηγέτες της χριστιανικής κοινότητας. Ως Άρχοντες ανέλαβαν συγκεκριμένες θρησκευτικές ευθύνες, με σκοπό να υπηρετήσουν και να προαγάγουν την Αγία Ορθόδοξη Πίστη στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Τον 8ο και τον 9ο αιώνα μ.Χ. οι κυβερνήτες αρκετών βυζαντινών επαρχιών, της Δαλματίας, της Κεφαλονιάς, της Κρήτης και της Κύπρου, ήταν γνωστοί ως Άρχοντες. Οι Άρχοντες ανέλαβαν επίσης άλλες πολιτικές θέσεις και έφεραν την ευθύνη κυβερνητικών εγκαταστάσεων, όπως ναυτικές βάσεις, το νομισματοκοπείο και οπλοστάσια.

Μέχρι τον 10ο αιώνα, ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος εξήγησε ότι οι Άρχοντες ήταν άνθρωποι που είχαν και δύναμη και τιμή και τους συμπεριέλαβε μεταξύ εκείνων που μπορούσαν να συνομιλούν προσωπικά με τον αυτοκράτορα σε τακτική βάση. Οι κυβερνήτες ορισμένων πόλεων και οι δήμαρχοι ορισμένων κωμοπόλεων αναφέρονταν κατά καιρούς ως Άρχοντες. Επίσης, κάποιοι στρατηγοί είχαν βοηθούς που ήταν γνωστοί ως Άρχοντες. Στη χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αυτό σήμαινε ότι ήταν επίσης άνθρωποι με μοναδική ευσέβεια και αφοσίωση στην Εκκλησία.

Στα μέσα του 13ου αιώνα, ο τίτλος του Άρχοντα καθιερώθηκε ως ειδική θέση στην αυτοκρατορική Κωνσταντινούπολη, την οποία κατείχε ο πιο υψηλόβαθμος αξιωματούχος μεταξύ των μελών της αυλής του χριστιανού αυτοκράτορα.

Στο Πατριαρχείο

Όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1453, οι πολιτικοί και στρατιωτικοί Άρχοντες αφανίστηκαν μαζί με τα συνοδά χαρακτηριστικά της βυζαντινής κυριαρχίας. Ωστόσο, ο τίτλος του Άρχοντα συνέχισε να απονέμεται εντός της Εκκλησίας. Δείγμα του πόσο μοναδική ήταν –και παραμένει– αυτή η διάκριση είναι το γεγονός ότι μόνον ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει το ιερό δικαίωμα και την ευθύνη να απονέμει την τιμή του τίτλου του Άρχοντα σε οποιονδήποτε.

Σήμερα, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος απονέμει αυτόν τον ευγενή και σεβαστό τίτλο σε λαϊκούς που έχουν προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στην Αγία Εκκλησία του Θεού κι έχουν εργαστεί διεθνώς για να αποδώσουν τιμή στην ελληνική κοινότητα. Οι Άρχοντες ιστορικά τιμήθηκαν για την αγάπη, την πίστη και την υποστήριξή τους προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη συμβολή τους στην προαγωγή και ευημερία του. Ομοίως τιμώνται και οι σύγχρονοι Άρχοντες. Αντιλαμβάνονται ότι αυτή η τιμή δεν είναι απλώς μια αναγνώριση προηγούμενων επιτευγμάτων, αλλά μια ιερή ευθύνη ενώπιον του Θεού να υπηρετήσουμε την αγία Εκκλησία Του και να προστατεύσουμε και να υπερασπιστούμε την Αγία Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης.

Οι Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου συνέρχονται ετησίως στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για την προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας και της παγκόσμιας σωτηριολογικής αποστολής της επισκοπικής έδρας του Αποστόλου Ανδρέα. Γιορτάζουν την εορτή του προστάτη τους στις 30 Νοεμβρίου, ημέρα εορτής του Αποστόλου Ανδρέα. Ο θεμελιώδης στόχος των Αρχόντων παραμένει ίδιος από την εποχή της κλασικής Αθήνας: να διατηρήσουν την ειρήνη, να προωθήσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να προαγάγουν την ευθύνη των πολιτών και να διασφαλίσουν την ακεραιότητα και το μέλλον της πίστης. Αυτός είναι ο σκοπός του συνεδρίου στην Αθήνα και όλων των προσπαθειών των Αρχόντων.

*Ο Αρχοντας Αθανάσιος Μαρτίνος είναι πρόεδρος της Αδελφότητας Παμμακαρίστου των Αρχόντων του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ευρώπη. Ο δρ Αντώνιος Ι. Λυμπεράκης είναι εθνικός διοικητής των Αρχόντων Αμερικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Πηγή: Η Καθημερινή