Αφιέρωμα στην Κούλα Πράτσικα από το «Πολύτροπον», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Την Τετάρτη, 31 Ιανουαρίου 2024 και ώρα 7 το απόγευμα, θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Διδασκαλίας Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μία εκδήλωση – αφιέρωμα στη μεγάλη δασκάλα ρυθμικής, χορού και χορογράφο Κούλα Πράτσικα (Πάτρα, 24 Νοεμβρίου 1899 – Αθήνα, 26 Ιανουαρίου 1984), με αφορμή τα 40 χρόνια από τον θάνατό της. Την εκδήλωση διοργανώνει το Καλλιτεχνικό Σύνολο Πολύτροπον (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος),

Ομιλητές: 

Νίκος Μπακουνάκης, Πανεπιστημιακός – συγγραφέας: «Χρήμα και Τέχνη στην κοινωνία της Πάτρας: Κούλα Πράτσικα, Δημήτριος Λιάλιος, Επαμεινώνδας Θωμόπουλος». 

Μυρτώ Κιούρτη, Δρ Αρχιτεκτονικής: «Η κατοικία της Κούλας Πράτσικα: Μια συμβολή στον πολιτισμό της καθημερινότητας». 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, θεολόγος – μουσικός: «Ο Νίκος Σκαλκώτας της Κούλας Πράτσικα». 

Η Δάφνη Πανουργιά και ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος θα αποδώσουν χορικά της τραγωδίας «Προμηθεύς Δεσμώτης», σε μουσική Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, η οποία είχε επιλέξει την Κούλα Πράτσικα ως κορυφαία του χορού στην ιστορική παράσταση των Δελφικών Γιορτών του 1927. Επίσης, χορικά από την παράσταση «Η Πεντάμορφη με το ρόδο» (που ανέβασε η Πράτσικα το 1946), γραμμένα από τον Στρατή Μυριβήλη και τονισμένα μουσικά από την ίδια την Κούλα Πράτσικα. 

Η Κούλα Πράτσικα στην σύντομη αυτοβιογραφία της που έγραψε στις 6 Δεκεμβρίου 1981 (περιλαμβάνεται στον αφιερωματικό τόμο με τίτλο: Κούλας Πράτσικα Έργα και Ημέρες, Αθήνα 1991, σ. 9-36) αποκαλύπτει τη στενή σχέση που είχε με τη μουσική από παιδί: «Ήθελα τα πάντα. Τραγουδούσα, απήγγελα, χόρευα, έπαιζα βιολί. Στο σπίτι μας, κάθε βράδυ, εκτός από τη μουσική που κάναμε συστηματικά όλοι μαζί, έπαιζα θέατρο, με θέματα δικά μου improvisés. Ήθελα να μάθω άρπα. Να τραγουδήσω στην οπερέτα, να παίξω τραγωδία. Να χορέψω πάνω σ’ ένα βράχο. Ν’ ανεβώ στο θέατρο. Να γράψω ποιήματα. Να γράψω μουσική δική μου, και πρωτάκουστη….».

ΚΟΥΛΑ ΠΡΑΤΣΙΚΑ

Η Κούλα Πράτσικα ήταν δασκάλα χορού και ρυθμικής, πρωτοπόρος στο χώρο αυτό στην Ελλάδα.

Γεννήθηκε στην Πάτρα, στις 24 Νοεμβρίου 1899, και τελείωσε το Αρσάκειο στην Αθήνα. Το 1927, στις πρώτες Δελφικές Εορτές, η Εύα Πάλμερ-Σικελιανού εμπιστεύεται στη νεαρή Πράτσικα τον ρόλο της Κορυφαίας στην παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη. Η στιγμή αυτή αποτελεί έναν από τους πρώτους και πιο σημαντικούς σταθμούς στη σταδιοδρομία της. Σπούδασε στη Σχολή Χορού και Ρυθμικής στο Χελλεράου-Λάξενμπουργκ της Βιέννης (1927-1930) με δάσκαλους τον Ζακ Νταλκρόζ και την Κριστίν Μπάερ Φρίσελ, αποφοιτώντας (1930) με διπλώματα μουσικής και κινησιολογίας. Δίδαξε αρχικά ρυθμική και χορό στο Εθνικό Θέατρο και τον ίδιο χρόνο ίδρυσε τη Σχολή Ρυθμικής και Χορού, η οποία από το 1934 και έπειτα στεγάστηκε στο ιδιόκτητο κτίριο της, επί της οδού Ομήρου 55. Tο κτίριο – αρχιτεκτόνημα του Γεωργίου Κοντολέοντος – ανήκει στις κορυφαίες δημιουργίες του μεσοπολεμικού μοντερνισμού. Ο μεγάλος Δημήτρης Πικιώνης είχε πει χαρακτηριστικά: «Το οίκημα της Σχολής της Kούλας Πράτσικα είναι αντάξιο των υψηλών της ιδεωδών και γι’ αυτό η σημασία του είναι πνευματική». 

Το 1937 η Κούλα Πράτσικα ίδρυσε την πρώτη Επαγγελματική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης στην Ελλάδα, που κατάρτιζε δασκάλους χορού σύμφωνα με ένα πλήρες πρόγραμμα τεχνικών και θεωρητικών μαθημάτων. Το 1973 παραχώρησε την Σχολή στο κράτος και δημιουργήθηκε η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (ΚΣΟΤ). Παρέμεινε ωστόσο στη θέση της διευθύντριας ως το 1980, όταν, σε ηλικία 81 ετών, αποσύρθηκε λόγω κατάγματος στο πόδι. Πέθανε στις 26 Ιανουαρίου 1984. Για τη σημαντική της προσφορά στην Τέχνη του Χορού, τιμήθηκε με τα μετάλλια του Πολέμου (1940-41), του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, τον ταξιάρχη Ευποιίας (1960), το αργυρούν μετάλλιο της πόλης του Παρισιού (1973), το χάλκινο μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών (1980) κ.ά. 

ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ

Ο Νίκος Μπακουνάκης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1956. Είναι ομότιμος Καθηγητής Πρακτικής της Δημοσιογραφίας και Τεχνικών Αφήγησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπου διδάσκει από το 2003. Απόφοιτος του Νομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής Αθηνών και élève diplômé της École des Hautes Études en Sciences Sociales (EHESS) του Παρισιού. Διδάκτωρ Ιστορίας και Πολιτισμών της EHESS. Το 1997 δημιούργησε το ένθετο «Βιβλία» στην εφημερίδα Το Βήμα της Κυριακής, το πρώτο ένθετο για βιβλία στον ελληνικό Τύπο. Συνεργάζεται με τη lifo, όπου αρθρογραφεί και παρουσιάζει το podcast «Βιβλία και Συγγραφείς». Είναι Αξιωματούχος του Τάγματος Ακαδημαϊκών Φοινίκων (Officier de l’Ordre des Palmes Académiques) της Γαλλικής Δημοκρατίας. Έχει δημοσιεύσει, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πολλά άρθρα και βιβλία για θέματα δημοσιογραφίας, Τύπου, ιδεών, νοοτροπιών και συμπεριφορών. Το βιβλίο του Δημοσιογράφος ή ρεπόρτερ: Η αφήγηση στις ελληνικές εφημερίδες, 19ος-20ός αιώνας διακρίθηκε με το Κρατικό Βραβείο 2016 και το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών 2016. Το βιβλίο του «Μια στιγμή της Ευρώπης στην Ελλάδα του 19ου αιώνα: Ο λόγος, η εικόνα, ο μύθος του Ανδρέα Ρηγόπουλου» διακρίθηκε με το Βραβείο  της Ακαδημίας Αθηνών 2008.

Το νέο βιβλίο του με τίτλο «Γκούτλαντ» θα κυκλοφορήσει την άνοιξη του 2024 (εκδόσεις Πόλις). Πρόκειται για μια ιστορική αφήγηση για τον Γερμανό έμπορο, επιχειρηματία και οινοποιό Γουσταύο Κλάους και την οργάνωση της μικροκοινωνίας στο οινοποιείο «Αχαϊα» της Πάτρας.

ΜΥΡΤΩ ΚΙΟΥΡΤΗ

Η Μυρτώ Κιούρτη είναι Αρχιτέκτων ΕΜΠ, Master Columbia University NY, PhD ΕΜΠ. Έχει διδάξει αρχιτεκτονικό σχεδιασμό στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών και στο Μεταπτυχιακό της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Έχει αρχιτεκτονικό γραφείο στην Αθήνα. Έχει αναπτύξει μια πρωτότυπη κατεύθυνση μέσω της οποίας συνδέει τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό με την ψυχανάλυση. Το έργο της «Το κουτί που πετάει» βραβεύτηκε από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής ως το 3ο καλύτερο υλοποιημένο έργο στην Ελλάδα κατά την πενταετία 2018-2022. Έχει βραβευτεί σε διαγωνισμούς (1ο βραβείο Πανελλήνιου Διαγωνισμού, Βραβείο καλύτερης ουτοπικής πρότασης στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Re-think Athens), έχει διακριθεί στη Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων και στις ΔΟΜΕΣ. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί στα London School of Economics, Paris-Sorbonne, Milan School of Architecture, Μουσείο Μπενάκη, ΕΜΣΤ, Μουσείο της Ακρόπολης, κ.α. Με το έργο έχει συχνή παρουσία στα ΜΜΕ (Καθημερινή, Το Βήμα, Τα Νέα, Lifo, Athens Voice,τηλεόραση της Κανάλι της Βουλής, ΕΡΤ, STAR TV κ.α.) Έχει δημοσιεύσει σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά όπως το Architectural Research Quarterly του Cambridge University Press κ.α.

ΔΑΦΝΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ

Σπούδασε Φυσική Αγωγή και Αθλητισμό στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας (Τ.Ε.Φ.Α.Α.) και τραγούδι στο Ωδείο Αθηνών με την Μ. Χαραλαμπίδου. Συνέχισε τις σπουδές της με τον Φραγκίσκο Βουτσίνο και την Δέσποινα Καλαφάτη, ενώ συμμετείχε και σε σεμινάρια τραγουδιού στην Ελλάδα και στη Στουτγκάρδη της Γερμανίας.

Ως λυρική τραγουδίστρια έχει συνεργαστεί σε πολλές παραγωγές με τους σημαντικότερους πολιτιστικούς θεσμούς της Ελλάδας: Εθνική Λυρική Σκηνή,  Μέγαρο Μουσικής, Εθνικό Θέατρο, Φεστιβάλ Αθηνών, χορωδία της Ε.Ρ.Τ., Χοροθέατρο ΡΟΕΣ, Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, Ορχήστρα των Χρωμάτων (και στο Μουσικό Αναλόγιο της Ορχήστρας των Χρωμάτων στο Ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη» σε επιμέλεια Ιουλίτας Ηλιοπούλου), Μουσικό Σύνολο Μάνος   Χατζιδάκις, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Μουσείο Γουλανδρή κ.α.

Έχει επίσης συμμετάσχει σε διοργανώσεις – θεσμούς, όπως: Τελετή Αφής Ολυμπιακής Φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία με την μεγάλη χορογράφο Μαρία Χορς, Πάτρα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2006, Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου κ.α. Με την Χορωδία της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης και διευθυντή τον Μίκη Θεοδωράκη περιόδευσε σε Ευρώπη και Αμερική (1993-96).

Τον Ιούλιο του 2011 συμμετείχε στην παράσταση της Ελληνικής ομάδας για τον εορτασμό των 50 χρόνων από την ίδρυση της Ακαδημίας Carl Orff στο Salzburg της Αυστρίας.

Έχει συνεργαστεί με αρκετούς συνθέτες, ποιητές και τραγουδοποιούς σε  συναυλίες, παραστάσεις, τηλεοπτικές εκπομπές  και  ηχογραφήσεις (δισκογραφία). Έχει τραγουδήσει πολλά έργα Ελλήνων συνθετών σε πρώτη εκτέλεση. Συνεργάζεται με τον συνθέτη Γιώργο Κουρουπό και την ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου, στην παρουσίαση της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη και με τον συνθέτη Αλέξανδρο Καλογερά στο Φεστιβάλ Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής Χίου και στις Ημέρες Μουσικής Νάξου.

Δίδαξε λυρικό τραγούδι για 14 χρόνια στο Δημοτικό Ωδείο Ζωγράφου (Αθήνα).

Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» 

Ιδρύθηκε το 2004 από τον θεολόγο και μουσικό Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο και παρουσιάζει στην Ελλάδα και το εξωτερικό πρωτότυπες παραγωγές βασισμένες κυρίως στην ελληνική ποίηση και μουσική. Ανάμεσά τους: «Το Τετράδιο του Πατριάρχη» (μελοποιημένη ποίηση από την νεανική ανθολογία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου), «Ο Καβάφης του Πατριάρχη», «Ιερατική Ποίηση», Το μουσικό έργο της Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι», «Η Αραπιά του Βασίλη Τσιτσάνη, της Μάτσης Χατζηλαζάρου, του Νίκου Σκαλκώτα και του Μάνου Χατζιδάκι», «Ο Καβάφης της Συρίας και της Μέσης Ανατολής», «Οι μουσικές των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής», «Οι Πύρινες γλώσσες του Γιάννη Χρήστου», «Πατρινοί συνθέτες – Πατρινοί ποιητές», «Θήλεις Άγγελοι – Γυναίκες που ασκήτεψαν σε ανδρικά μοναστήρια», «Ο Κωστής Παλαμάς δύο Πατριαρχών» (ελληνικά και αραβικά), «Επί τα όρη τα Αραράτ» (ελληνοαρμενική συναυλία), «Η Νοσταλγός» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Οι εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη», «Ελληνοαραβική συναυλία», «Το άσμα της Εξόδου» (για το Μεσολόγγι), «Η Μαρία Κάλλας στην Κωνσταντινούπολη» και αφιερώματα: Στον Μητροπολίτη Αθηνών Άγιο Μιχαήλ Χωνιάτη, στην Ελιά, στον Λυκούργο Αγγελόπουλο, στην Μαρία Χορς, στον Αντρέι Ταρκόφσκι, τους Ρώσους της Διασποράς, τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς, τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν κ.α. 

Έχει παρουσιάσει τις παραγωγές του σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας, στην Κύπρο, την Γερμανία, την Κωνσταντινούπολη, ενώ την διετία 2017-2019 συνεργάστηκε με τον διάσημο χορογράφο και χορευτή φλαμένκο Israel Galvan. Στο πλαίσιο της documenta14 (Αθήνα και Kassel) συμμετείχε στην παραγωγή La farsa monea και κατόπιν στην παραγωγή του Israel Galvan, La fiesta, σε διεθνή περιοδεία (Φεστιβάλ Grec Βαρκελώνης, Φεστιβάλ Αβινιόν Γαλλίας, παραστάσεις στο Λουξεμβούργο, Μονπελιέ, Πόρτο κ.α.).

Κυκλοφορούν τα εξής βιβλία του ιδρυτή του Συνόλου, Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου: «Ελληνορωσικά» (2022), «Τα Χατζιδακικά» (2023) και «Νιγηρίας Αλεξάνδρου παρακαταθήκες» (2024).