Ουκρανοί θεολόγοι καθηγητές στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας

Σε ιδιαίτερα εγκάρδιο περιβάλλον πραγματοποιήθηκε το πρωί της Δευτέρας, 30 Οκτωβρίου, στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας, η επίσκεψη Καθηγητών της Ορθόδοξης Ακαδημίας του Volyn της Ουκρανίας (της πόλης Λούτσκ), αποτελούμενη από τον Πρύτανη Rev. Dr. Volodymyr Vakin, τον Αντιπρύτανη Rev. Dr. Vladyslav Fulmes, τον Καθηγητή Rev. Konstantinos Marchenko, τον Υπεύθυνο Δημοσίων Σχέσεων Rev. Viktor Pushko και τον Vasyl Prus ως διερμηνέα και απόφοιτο της ίδιας Σχολής. Την αποστολή συνόδευε ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών π. Σεραφείμ Δημητρίου (Προϊστάμενος του Ι. Ναού Αγ. Μαρίνης).

Πρόκειται για επίσημη επίσκεψη, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο περιοδείας των Καθηγητών της Σχολής του Volyn, ενώ έχει ήδη προηγηθεί αντίστοιχη επίσκεψη στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης και την Πατριαρχική Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης.

Η Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας, πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, είχε ήδη προβεί σε συμφωνία Erasmus+ με τη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου, πραγματοποιώντας ανταλλαγές Καθηγητών των δύο Σχολών και ενός Φοιτητή. Μάλιστα, ο φοιτητής έχει ενταχθεί στην ΑΕΑ Αθήνας, διαμένει στο οικοτροφείο της Σχολής και παρακολουθεί τα μαθήματα από τους διδάσκοντες Καθηγητές της ΑΕΑ Αθήνας στην Ελληνική γλώσσα.

Τους επισκέπτες υποδέχθηκαν στο κτήριο της Σχολής, στη Ν. Κηφισιά, ο Πρόεδρος της ΑΕΑ Αθήνας κ. Αθανάσιος Καψάλης, ο Διευθυντής Σπουδών της ΑΕΑ Αθήνας κ. Αθανάσιος Παπαθανασίου, μέλη του Διδακτικού Προσωπικού, του Ειδικού Προσωπικού και Διοικητικοί Υπάλληλοι, ενώ στο τέλος υπεγράφη το προοίμιο σύμβασης ανταλλαγής Διδακτικού Προσωπικού και Φοιτητών των δύο Σχολών από το νέο έτος και εξής μέσω του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, που συμβάλλει αποφασιστικά στην εξωστρέφεια των Πανεπιστημιακών και Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων.

Η εμπνευσμένη οργάνωση της επίσκεψης στην ΑΕΑ Αθήνας έγινε από τον Πρόεδρο του Ανώτατου Επιστημονικού Συμβουλίου (ΑΕΣ) των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών, Σεβ. Μητρ. Περιστερίου, Καθηγητή κ. Γρηγόριο Παπαθωμά, που μαζί με τα μέλη του ΑΕΣ (Σεβ. Μητρ. Χαλκίδος κ. Χρυσόστομο, Σεβ. Μητρ. Πέτρας και Χερρονήσου κ. Γεράσιμο, Καθηγητή κ. Χρήστο Καρακόλη, Καθηγητή κ. Δημήτριο Μόσχο), εργάζονται ακούραστα για την ανάπτυξη των Ιερατικών Σπουδών στην Ελλάδα. Ωστόσο, η αθόρυβη συμβολή του ιεροδιακόνου Χρυσοστόμου εκ της Σκήτης του Αγίου Παντελεήμονος, υπήρξε καθοριστική στην ευόδωση της ακαδημαϊκής προσέγγισης.

Υποδεχόμενος την Ουκρανική αποστολή, ο Πρόεδρος του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθήνας Καθηγητής κ. Αθανάσιος Καψάλης, ανέφερε τα εξής:

«Αξιότιμε κ. Πρύτανη, κ. Αντιπρύτανη, κ. Καθηγητές,

Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζουμε στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας, τη μόνη Παραγωγική Σχολή της Εκκλησίας της Ελλάδος στον Ελλαδικό χώρο, που μαζί με την Πατριαρχική Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης αποτελούν τις δύο παραγωγικές Σχολές εντός της επικράτειας της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Η Σχολή μας θεσμικά εποπτεύεται από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, το οποίο με διάκριση επιδεικνύει τον σεβασμό του προς την αδιαπραγμάτευτη ακαδημαϊκή ελευθερία της Σχολής (γεγονός το οποίο αμφίδρομα αντανακλάται από το έργο της ΑΕΑ Αθήνας και τις εκατοντάδες αποφοίτων ιερέων).

Οι Ορθόδοξες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο συνηχούν ως όργανα του θεού στη μεγάλη απάντηση που δίνει η κάθε Ορθόδοξη φωνή των Χριστιανών μπροστά στη νέα χιλιετία και στις αναφυόμενες εκκλησιαστικές ανάγκες.

Οι Σχολές μας μαζί με τη δική σας και δεκάδες άλλες στην Ευρωπαϊκή Ένωση από κοινού υπηρετούν το θεσμό της Εκκλησίας ως Παραγωγικές Σχολές, όμοια με τις Σχολές εκείνες που υπηρετούν το θεσμό του Κράτους στη χώρα μας, όπως οι Στρατιωτικές Σχολές και Ακαδημίες.

Η ιστορία των Ακαδημιών είναι βαθιά ριζωμένη στην ιστορία της Εκκλησίας. Άλλοτε τις συναντούμε άτυπα, μεταξύ των μαθητών του Χριστού, του Μεγάλου μας Διδασκάλου, όταν τους προαναγγέλλει ότι θα λάβουν δύναμη του Αγίου Πνεύματος και ότι οι ίδιοι οι μαθητές θα γίνουν οι δικοί του μάρτυρες στην Ιερουσαλήμ, σε όλη την Ιουδαία και τη Σαμάρεια «έως εσχάτου της γης».

Άλλοτε πάλι τις συναντούμε οργανωμένες μέσα από τις Κατηχητικές Σχολές όπως αυτή της Αντιόχειας, όπου διδασκόταν η ιστορική και γραμματική ερμηνεία των Γραφών με σεβασμό στην Αποστολική Παράδοση και τα Αγιογραφικά Κείμενα ή όπως της Αλεξάνδρειας, όπου διδασκόταν η αλληγορική μέθοδος των Γραφών.

Οι διδάσκαλοι της Σχολής της Αλεξάνδρειας, συνδιαλέγονταν με το θύραθεν Πανεπιστήμιο και τους δασκάλους του, διεξήγαγαν έναν ιδιόμορφο διάλογο με τους εξ Ιουδαίων Χριστιανούς αλλά και με κάθε λογής θεολογικές επιδράσεις βιώματος και ερμηνείας των Γραφών άλλων Σχολών, όπως η παλαιστινιακή και η μικρασιατική με τις ενθουσιαστικές τάσεις «Μαραναθά» – Ο Κύριος έρχεται, Ο Κύριος φθάνει, ο Κύριος εγγύς!

Στα χρόνια του Βυζαντίου, βλέπουμε πάλι θεσμοθετημένες την κοσμική, την εκκλησιαστική και την άτυπη μοναστική εκπαίδευση, ενώ από τον 10Ο αι. και εξής θεσμοθετείται η Δευτεροβάθμια Εκκλησιαστική Εκπαίδευση σε Ναούς (της Θεοτόκου Μαρίας της Διακονίσσης, του Αγίου Πέτρου, του Αγίου Θεοδώρου του Σφωρακίου, της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων και των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων), αλλά και σε Μονές, όπως η μονή της Χώρας και του Ακαταλήπτου Χριστού. Σε τέτοιες Σχολές δίδαξε ο Μάξιμος Πλανούδης και ο Γεώργιος εκ Κύπρου.

Παράλληλα όμως με την Δευτεροβάθμια Εκκλησιαστική Εκπαίδευση, είχε ιδρυθεί στην Κωνσταντινούπολη η Πατριαρχική Σχολή ή Ακαδημία, που υπαγόταν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου για την ολοκληρωμένη εκπαίδευση ενός ιερέα, ο ίδιος εκτός από τη Θεολογία, διδασκόταν τη ρητορική, τα μαθηματικά, τη φιλοσοφία, την αστρονομία, τη λογική και στοιχεία ιατρικής. Από τον 11ο αι. και εξής η Σχολή διαμορφώθηκε σε αυτοτελές εκπαιδευτικό ίδρυμα, που μάλιστα συμπεριελάμβανε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και λειτουργούσε στα περίκεντρα κτήρια του Ναού των Αγίων Αποστόλων.

Η φλόγα των ιερατικών σπουδών παρέμεινε άσβεστη μέσα από την άτυπη διδασκαλία των Μονών κατά τα διάρκεια τα Τουρκοκρατίας αλλά και μέσα από τις οργανωμένες προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την ανασύσταση της Πατριαρχικής Σχολής και της Αθωνιάδας Σχολής του Αγ. Όρους.

Το νέο Ελληνικό Κράτος με πρωταγωνιστή τον Ιωάννη Καποδίστρια οργάνωσε την εκκλησιαστική εκπαίδευση με τη ίδρυση της Εκκλησιαστικής Σχολής στον Πόρο στις 3-2-1830, όπου φοίτησαν οι πρώτοι 15 σπουδαστές, ενώ στη συνέχεια ο πρώτος Κυβερνήτης οργάνωσε κρατικό Πανεπιστήμιο στο οποίο οι φοιτητές διδάσκονταν μεταξύ άλλων επιστημών και τη Θεολογική Επιστήμη.

Όταν όμως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και αυξήθηκαν οι ανάγκες της Εκκλησίας για τη μόρφωση ή την επιμόρφωση του κλήρου, ιδρύθηκαν επικουρικά τα πρώτα Εκκλησιαστικά Φροντιστήρια και στη συνέχεια τα Εκκλησιαστικά Γυμνάσια και Λύκεια, που ανέκαθεν ήταν ισότιμα με τα υπόλοιπα Γυμνάσια-Λύκεια αφού ακολουθούσαν τις ίδιες προϋποθέσεις διδασκαλίας, ενώ κατά τη δεκαετία του 1960 ιδρύθηκαν οι πρώτες Ανώτερες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, που από το 2006 είναι Ανώτατες και συνεργάζονται αρμονικά με την αρμόδια για τη Δευτεροβάθμια Εκκλησιαστική Εκπαίδευση και τα εκκλησιαστικά ζητήματα, θεσμική αρχή του Κράτους, τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων.

Το Ελληνικό Κράτος υπήρξε διαχρονικά αρωγός και συμπαραστάτης της Ελλαδικής Εκκλησίας στην παρεχόμενη εκπαίδευση, αλλά και εγγυητής ως προς το ότι αυτή η εκπαίδευση γίνεται με ορθούς επιστημονικούς και εκπαιδευτικούς όρους χωρίς να διδάσκεται ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία.

Οι Εκκλησιαστικές Ακαδημίες στις υπόλοιπες Ορθόδοξες Χριστιανικές χώρες, αλλά και τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά ιδρύματα άλλων Ομολογιών σε όλη την Ευρώπη και ανά τον κόσμο, έχουν να μας διηγηθούν τη δική τους ιστορική διαδρομή. Μια διαδρομή, που επιβεβαιώνει ότι «Ο Ιησούς Χριστός χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας» (Christus Prolongatus).

Η Σχολή μας έχει ολοένα αυξανόμενη εξωστρέφεια, η οποία εκφράζεται μέσα από συνεργασίες με 15 χώρες και πολύ περισσότερα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα σε κάθε μία από αυτές. Βαδίζοντας στην τρίτη χιλιετία συνεχίζουμε μαζί τη μόρφωση των εργατών του Αμπελώνος του Χριστού, των ιεραποστόλων του Ευαγγελίου Του και είμαι βέβαιος Αξιότιμε κ. Πρύτανη, πως, παρότι δεν γνωριζόμασταν έως σήμερα, εντούτοις γνωριζόμαστε από την προαιώνια ίδρυση της Εκκλησίας. Καλώς Ήρθατε! – Laskavo Prosimo».

Στην αντιφώνησή του ο πρύτανης της Θεολογικής Ακαδημίας του Volyn, Rev. Dr. Volodymyr Vakin είπε μεταξύ άλλων τα εξής:

«Σας ευχαριστούμε για την θερμή υποδοχή. Υψώσατε τη σημαία μας, την Ουκρανική σημαία έξω από το κτήριο της Σχολής και είδαμε στα μάτια σας την αγάπη που έχετε στην καρδιά σας και τη ζεστασιά του Χριστού.

Η Ακαδημία μας έχει 225 χρόνια ιστορίας. Πρόσφατα είχαμε αναγνώριση από το κράτος για το επιστημονικό και ερευνητικό έργο μας και επί δύο ακαδημαϊκά έτη είχαμε λάβει τα εύσημα από το Ουκρανικό κράτος.

Δυστυχώς ακολούθησε η πρόκληση του πολέμου. Οι στρατιωτικοί ιερείς μας προετοιμάστηκαν δυναμικά για να συμμετέχουν στο μέτωπο μαζί με τους στρατιώτες μας. Δύο χρόνια τώρα παρίστανται στα Νοσοκομεία, στηρίζοντας τους τραυματίες αλλά και τις οικογένειες των θυμάτων. Είναι η στήριξη του Χριστού. Δεν ξεχνάμε όμως ποτέ το γνωμικό: “Πολεμώντας το δράκο, φρόντισε να μην γίνεσαι κι εσύ δράκος”.

Η πίστη μας στο Χριστό, μας δίνει δύναμη κι ελπίδα ότι η κρίση θα περάσει. Έχουμε βαθύ πόνο και για τα εδάφη μας αλλά και για πίστη στις αξίες που υπηρετούμε. Ο κόσμος στη χώρα μας έχει στραφεί με μεγαλύτερη θέρμη προς τη θεολογία τώρα και η ευθύνη μας έχει μεγαλώσει ακόμα περισσότερο.

Θέλω να ευχαριστήσω την Ακαδημία σας και θεσμικά στο πρόσωπό σας, το λαό σας κ. Πρόεδρε, για την υποστήριξη που νιώθουμε. Πιστεύω ότι η συνεργασία μας θα συνεχισθεί και στο μέλλον με περισσότερη ελευθερία».

Οι ακαδημαϊκές αρχές των δύο Σχολών συνυπέγραψαν προοίμιο συνεργασίας Erasmus+ για την ανταλλαγή Διδακτικού Προσωπικού και Φοιτητών, με την τελευταία περίπτωση να προσδιορίζεται στο εγγύς μέλλον, δεδομένου ότι η ΑΕΑ Αθήνας έχει τη δυνατότητα παροχής δωρεάν φιλοξενίας φοιτητών «Εξάμηνου Erasmus» στις εγκαταστάσεις της Σχολής στη Νέα Κηφισιά.