Η Μονή Οσίου Λουκά του Στειριώτη, στο Δίστομο Βοιωτίας
Σήμερα η Εκκλησία μας τιμάει τη μνήμη του Οσίου Λουκά, του εν Στειρίω όρει ασκήσαντος.
Ο Όσιος Λουκάς γεννήθηκε το καλοκαίρι του 896 μ.Χ. από τον Στέφανο και την Ευφροσύνη. Καταγόταν από την Αίγινα, αλλά η οικογένειά του μετακόμισε στη Φωκίδα. Εκεί αγόρασαν χωράφια και έβοσκαν ζώα. Και το παιδάκι τους, αφού φοίτησε στο σχολείο, βοήθησε και αυτό στη φύλαξη των ζώων τους. Ο μικρός Λουκάς, ενώ έβοσκε τα ζώα, συγχρόνως εντρυφούσε και σε κάποιο θρησκευτικό βιβλίο. Από τότε καρδιά συμπονετική και ευεργετική ο Λουκάς, όταν περνούσαν από τη βοσκή του παιδάκια φτωχά και του ζητούσαν λίγο ψωμί, εκείνος τους έδινε και το προσφάγι του.
Όταν πέθανε ο πατέρας του, συγκινητικότατη ήταν η φροντίδα του για την παρηγοριά της μητέρας του. Όταν δε πέθανε και αύτη, τότε μοίρασε όλα τα υπάρχοντά του στους φτωχούς και έστησε μια καλύβα στους πρόποδες ενός βουνού κοντά στη θάλασσα.
Όταν όμως εισέβαλαν οι Βούλγαροι στην κεντρική Ελλάδα, ο Λουκάς κατέφυγε στην Πελοπόννησο. Επανήλθε στη Φωκίδα το 927 μ.Χ. και εγκαταστάθηκε οριστικά στο όρος Στείριον (Στείρι) κοντά στην ομώνυμη σημερινή Κοινότητα της επαρχίας Λεβαδείας. Εκεί, με άλλους μοναχούς, έκτισε Μονή, και η μεγάλη του πνευματικότητα τον έκανε ν’ αποκτήσει φήμη Άγιου σ’ όλη την περιοχή. Πέθανε στις 7 Φεβρουαρίου του 953 μ.Χ.
Το αδιάφθορο Λείψανο του Οσίου Λουκά του Στειριώτη φυγαδεύτηκε στη Δύση μέσω Άρτας και Βοσνίας, λόγω της προελάσεως των Οθωμανών. Τον Αύγουστο του 1463 μ.Χ. έφθασε στη Βενετία, όπου έγινε δεκτό ως Λείψανο του Ευαγγελιστού Λουκά. Η απόδοση του Λειψάνου στον Όσιο Λουκά τον Στειριώτη άρχισε τον 19ο μ.Χ. αιώνα και κορυφώθηκε το 2001 μ.Χ., με την εγγραφή του Αγίου στο Νέο Ρωμαϊκό Μαρτυρολόγιο από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’. Το 1986 μ.Χ., μετά από ενέργειες του τότε Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας Ιερωνύμου, η ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επέστρεψε το Λείψανο στην Εκκλησία της Ελλάδος και κατατέθηκε στη Μονή του. Πάντως το πρόβλημα της γνησιότητας του Λειψάνου του Οσίου Λουκά παραμένει, εφόσον το λείψανο που επιστράφηκε φέρει Κάρα και στη Μονή Φιλοθέου Αγίου Όρους φυλάσσεται Κάρα που αποδίδεται στον ίδιο Άγιο.
Η Μονή του Οσίου
Η Μονή Οσίου Λουκά είναι το καλύτερα διατηρημένο μοναστηριακό συγκρότημα της μεσοβυζαντινής περιόδου στην Ελλάδα και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα και εμβληματικότερα βυζαντινά μοναστήρια του ελλαδικού χώρου.
Χτισμένη στις δυτικές υπώρειες του όρους Ελικώνα, κοντά στο Δίστομο Βοιωτίας, στο τέλος του 10ου και τις αρχές του 11ου αι. μ.Χ., διακρίνεται για την αρχιτεκτονική της, καθώς και για τη διακόσμησή της με ψηφιδωτά, που αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα διακοσμητικά σύνολα του βυζαντινού κόσμου.
Η απαρχή της μοναστικής δραστηριότητας στην περιοχή ξεκινάει από τον ίδιο τον Όσιο Λουκά, όταν ασκήτευσε εκεί στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Ήδη κατά τη διάρκεια της ζωής του Οσίου, στα μέσα του 10ου αι., η μονή αναπτύχθηκε σημαντικά. Μετά την κοίμηση του Οσίου, συνέχισε να έλκει προσκυνητές και να λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια των αιώνων, έως σήμερα.
Το μοναστηριακό συγκρότημα εντάχθηκε στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 1990.
Αποτελείται από το σύμπλεγμα δύο εκκλησιών, τη μονή της Παναγίας και το Καθολικό, που πλαισιώνονται από κελλιά και βοηθητικά κτίσματα. Ο παλαιότερος ναός αφιερωμένος στην Παναγία χρονολογείται στο δεύτερο μισό τού 10ου αι. Το Καθολικό που κτίσθηκε στις πρώτες δεκαετίες του 11ου αι. για να στεγάσει το λείψανο του Οσίου, είναι μεγαλύτερο στις διαστάσεις, με υπόγεια κρύπτη. Τα ψηφιδωτά που διακοσμούν τους τοίχους του καθολικού αποτελούν κορυφαία αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης.
Περισσότερες φωτογραφίες:
