Κρήτη: Το έθιμο του ζυμώματος κατά την εορτή του Γενεθλίου της Παναγιάς
Στο ιστορικό εκκλησάκι της Παναγιάς στην περιοχή του Σταυροχωρίου, στον Μακρύ Γυαλό Ιεράπετρας, ανήμερα της εορτής του Γενεθλίου της Θεοτόκου, συρρέουν κάθε χρόνο πιστοί από κάθε γωνιά της Κρήτης για να προσευχηθούν και για να συμμετέχουν στις εκδηλώσεις που διοργανώνουν -και ανήμερα και την παραμονή-πολιτιστικοί σύλλογοι και ιδιώτες. Το σκηνικό δεν θα μπορούσε να διαφέρει και φέτος, καθώς μικροί και μεγάλοι, μέσα σε κλίμα συγκίνησης, συναντήθηκαν στην Παναγιά, στην Κάπαρη Σταυροχωρίου, σε μία υπέροχη περιοχή που ξεχωρίζει για την ηρεμία που χαρίζει απλόχερα στους επισκέπτες της.
Παρασκευάζουν στη χάρη της Παναγιάς χιλιάδες ευωδιαστά αρτουλάκια
Εθελοντές σε συνεργασία με φορείς της περιοχής προσέφεραν και φέτος περισσότερα από 3.000 προζυμένια «ανεβατά» αρτουλάκια, τόσο κατά την παραμονή της εορτής, όσο και στη Θεία Λειτουργία το πρωί της 8ης Σεπτεμβρίου.
Το συγκεκριμένο έθιμο έχει τις ρίζες του στις αρχές του 20ου αιώνα, με τις παλαιότερες γενιές να δίνουν τη σκυτάλη στις νεότερες, προκειμένου αυτή η ιστορική παράδοση να τιμάται σύμφωνα με τις αξίες της περιοχής.
Η προεργασία ξεκινά από νωρίς το πρωί
Κατά την εφετινή αναβίωση του εθίμου, είκοσι γυναίκες της περιοχής, με τη βοήθεια μελών του πολιτιστικού συλλόγου Σταυροχωρίου, ζύμωσαν, έπλασαν και στο τέλος έψησαν τα αρτουλάκια στον παραδοσιακό ξυλόφουρνο.
Η διαδικασία της παρασκευής γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο και σε πετρόχτιστους φούρνους.
Με αφορμή το ξεχωριστό αυτό έθιμο, η Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σταυροχωρίου, κ. Ελευθερία Ορφανάκη, περιέγραψε τις προετοιμασίες σημειώνοντας μεταξύ άλλων:
«Φέτος η προετοιμασία, το ζύμωμα και το ψήσιμο του παραδοσιακού αυτού γλυκίσματος κράτησαν τρείς ολόκληρες μέρες. Όπως κάνουν εδώ και έναν αιώνα περίπου οι εθελόντριες και οι εθελοντές του χωριού, έφτιαξαν με τα χέρια τους τα προζυμένια «ανεβατά» αρτουλάκια της Παναγίας της Κάπαρης, στο εργαστήριο που έχουμε στήσει στο παλιό Δημοτικό Σχολείο, και τα έψησαν στους πετρόκτιστους ξυλόφουρνους του Πολιτιστικού Συλλόγου για να μοσχομυρίσει όλο το χωριό. Τα αρτουλάκια διατίθενται για λογαριασμό της εκκλησίας στους πιστούς που έρχονται κάθε χρόνο από τη γύρω περιοχή, και στον Εσπερινό αλλά και ανήμερα της Παναγίας στις 8 Σεπτεμβρίου. Το έθιμο αυτό διατηρείται και αναβιώνεται κάθε χρόνο, επειδή οι νέοι του χωριού ενδιαφέρονται και συμμετέχουν ενεργά σε αυτό. Αυτά τα αρτουλάκια έχουν γίνει ξακουστά μετά από τόσα χρόνια, γιατί είναι πεντανόστιμα και έχουν μια ιδιαίτερη μυρωδιά που τα κάνει ξεχωριστά από όλα τα άλλα. Ο κόσμος τα ζητά πάρα πολύ και αυτό είναι διατηρεί το έθιμο ζωντανό τόσα χρόνια».
