«Helios»: 17 χρόνια από την αεροπορική τραγωδία που συγκλόνισε Ελλάδα και Κύπρο

Συμπληρώνονται σήμερα 17 χρόνια από την ημέρα που 121 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, μετά από πτώση αεροπλάνου σε λοφώδη περιοχή κοντά στο Γραμματικό Αττικής.

Ήταν 14 Αυγούστου του 2005, όταν η πτήση 522 (HCY 522) των κυπριακών αερογραμμών Helios Airways, με το Boeing 737-31S, αναχώρησε από τη Λάρνακα με προορισμό την πρωτεύουσα της Τσεχίας, έχοντας ως ενδιάμεση στάση στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Αθήνας. Το αεροπλάνο συνετρίβη περίπου τρεις ώρες μετά από την απογείωσή του, στις 12:03 ώρα Ελλάδας, παρασύροντας στον θάνατο 115 επιβάτες και τα 6 μέλη του πληρώματός του.

Το χρονικό της τραγωδίας

Πριν από την πτήση της Λάρνακα – Πράγα, μηχανικός εδάφους που πραγματοποίησε έλεγχο διαρροής συμπίεσης του θαλάμου επιβατών, κατόπιν αιτήματος του πληρώματος, γύρισε τον ρυθμιστή συμπίεσης στη χειροκίνητη θέση, χωρίς να τον επαναφέρει στην αυτόματη, όπως διαπιστώθηκε από τη μετέπειτα έρευνα. Το επίσημο πόρισμα της Επιτροπής Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων αναφέρει ακόμη ότι προ της απογείωσης του αεροπλάνου, οι δύο πιλότοι δεν εκτέλεσαν ορθά ή στο σύνολό τους τους σχετικούς καταλόγους ελέγχου και διαδικασίες προ πτήσης και ο επιλογέας του τρόπου συμπίεσης παρέμεινε στη χειροκίνητη θέση. Το πλήρωμα είχε μία τρίτη ευκαιρία να διορθώσει το μοιραίο λάθος, κατά την εκτέλεση του καταλόγου ελέγχου μετά την απογείωση, αλλά δυστυχώς αυτό ποτέ δε συνέβη…

Λίγα λεπτά μετά την απογείωση, το πλήρωμα αντιλαμβάνεται ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Από τη σύντομη επικοινωνία που ακολούθησε με την Επιμελητεία Πτήσεων της εταιρείας, δυστυχώς δεν κατέστη εφικτό να εντοπιστεί και να διορθωθεί το λάθος. Εξαιτίας της ταχείας αποσυμπίεσης, το οξυγόνο εκμηδενίζονταν με αποτέλεσμα να λιποθυμήσουν όλοι οι επιβάτες και τα μέλη του πληρώματος. Μοναδική εξαίρεση, αυτή του αεροσυνοδού Ανδρέα Προδρόμου ο οποίος είχε πτυχίο πιλότου για μικρότερα αεροπλάνα.

Ενώ το αεροπλάνο είχε εισέλθει στην FIR Αθηνών, από τη Νέα Αγχίαλο απογειώθηκαν δύο μαχητικά αεροσκάφη F-16 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Οι χειριστές των F-16 προσπάθησαν να επικοινωνήσουν οπτικά με το πλήρωμα θαλάμου διακυβέρνησης, εκτέλεσαν ελιγμούς γύρω από το αεροσκάφος και δεν παρατήρησαν καπνό, φωτιά ή ζημιά επί της ατράκτου. Διαπίστωσαν όμως ότι η θέση του κυβερνήτη ήταν κενή, πιθανώς επειδή ο πιλότος είχε σηκωθεί νωρίτερα για να ελέγξει τις ασφάλειες του ηλεκτρικού κυκλώματος, ενώ ο συγκυβερνήτης είχε πέσει πάνω στα χειριστήρια, χωρίς να φορά μάσκα οξυγόνου. Ο ένας χειριστής δήλωσε ακόμα ότι δεν παρατήρησε καμία κίνηση στο θάλαμο επιβατών και ότι είδε μόνο τρεις καθισμένους και ακίνητους επιβάτες που φορούσαν μάσκες οξυγόνου, καθώς και αρκετές κρεμασμένες μάσκες οξυγόνου.

Σχεδόν 25 λεπτά αργότερα, ο χειριστής του ενός ελληνικού μαχητικού παρατήρησε ένα άτομο, που φορώντας στολή πληρώματος θαλάμου επιβατών, εισήλθε στον θάλαμο διακυβέρνησης. Επρόκειτο για τον Ανδρέα Προδρόμου, ο οποίος κάθισε στην θέση του κυβερνήτη και επιχείρησε μια απέλπιδα προσπάθεια να σώσει το αεροπλάνο και τους επιβαίνοντες.

Το ίδιο όμως λεπτό έσβησε ο αριστερός κινητήρας, λόγω εξάντλησης των καυσίμων, και το αεροσκάφος έγειρε προς τα αριστερά, κατερχόμενο και κατευθυνόμενο βορειοδυτικά. Πέντε λεπτά αργότερα, το άτομο που βρισκόταν στο πιλοτήριο εξέπεμψε τρεις φορές εκπομπή κινδύνου (MAYDAY) και στη συνέχεια άλλες δύο με πολύ εξασθενημένη φωνή. Οι εκπομπές αυτές, ωστόσο, δεν έγιναν αφού δεν ενεργοποιήθηκε το μικρόφωνο και απλά καταγράφηκαν στον καταγραφέα ομιλίας θαλάμου διακυβέρνησης. Μετά από τέσσερα λεπτά, η πορεία της πτήσης άλλαξε σε νοτιοδυτική, συνεχίζοντας την κάθοδο, ενώ το ίδιο λεπτό έσβησε και ο δεξιός κινητήρας. Είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την πρόσκρουση του αεροσκάφους στην περιοχή του Γραμματικού, περί τα 30 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος».

121 νεκροί, οι 22 ανήλικοι

Η αεροπορική αυτή τραγωδία συγκλόνισε την Κύπρο, την Ελλάδα και τη διεθνή κοινότητα, αφού άπαντες οι 121 επιβαίνοντες, 22 εκ των οποίων ανήλικοι, έχασαν τη ζωή τους. Από το σημείο του δυστυχήματος ανασύρθηκαν 118 σοροί, στο μεγαλύτερο μέρος τους απανθρακωμένες από την πυρκαγιά που ξέσπασε τη συντριβή, ενώ 3 σοροί κάηκαν ολοκληρωτικά. Από τις νεκροψίες προέκυψε ότι οι επιβαίνοντες είχαν καρδιακή λειτουργία κατά την ώρα της συντριβής, με την ιατροδικαστική έκθεση ωστόσο να εκτιμά ότι βρίσκονταν σε βαθύ και μη αναστρέψιμο κώμα λόγω της υποξίας. Αιτία θανάτου ήταν τα πολλαπλά τραύματα λόγω της συντριβής, καθώς και τα εκτεταμένα εγκαύματα για κάποιες σορούς.

Τρεις καταδίκες για την τραγωδία

Δεκατέσσερις μήνες μετά το δυστύχημα, η Ελληνική Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων έδωσε στη δημοσιότητα το πόρισμα για τα αίτια της πτώσης του αεροπλάνου. Αργότερα, υπόθεση εκδικάστηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών και κρίθηκαν ένοχα τέσσερα στελέχη της εταιρίας «Ήλιος», χωρίς ελαφρυντικά, για τη συντριβή του αεροσκάφους. Η υπόθεση τελεσιδίκησε το 2013, όταν το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων επέβαλε δεκαετείς ποινές φυλάκισης, εξαγοράσιμες έναντι 80.000 ευρώ εκάστη, σε τρεις από τους τέσσερις κατηγορουμένους.