Το Ανάκτορο της Κνωσού και το έργο του Βρετανού αρχαιολόγου Άρθουρ Έβανς
Ένα σύντομο αφιέρωμα για το Ανάκτορο της Κνωσού δημοσίευσε το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας, με αφορμή τη συμπλήρωση 81 ετών από τον θάνατο του Βρετανού αρχαιολόγου Άρθουρ Έβανς, ο οποίος αφιέρωσε μεγάλο μέρος του επιστημονικού έργου του στην ανασκαφή και στην αναστήλωση του μεγαλύτερου από τα ανάκτορα της μινωικής Κρήτης.
Το κτιριακό συγκρότημα του Ανακτόρου της Κνωσού αναπτύσσεται σε χώρο 22.000 τ.μ.. Το ανάκτορο είναι χτισμένο σ’ ένα κατά μεγάλο ποσοστό τεχνητό λόφο και ήταν το εντυπωσιακότερο από τα μινωικά ανάκτορα. Αποτελούσε το κέντρο διοίκησης της μινωικής Κνωσού, σε απόσταση 5 χλμ. νοτιοανατολικά του Ηρακλείου.
Το πρώτο ανάκτορο κτίστηκε περίπου το 2000 π.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση, αποτέλεσε την έδρα του βασιλιά Μίνωα.
Γύρω στο 2000 π.X. κτίστηκε το παλαιό ανάκτορο στο νότιο άκρο της πόλης και καταστράφηκε από σεισμό γύρω στο 1900 π.X.. Αμέσως επισκευάστηκε, αλλά καταστράφηκε για δεύτερη φορά από σεισμό, περίπου το 1700 π.X..
Ο ενιαίος σχεδιασμός που παρουσιάζουν Φαιστός και Μάλια έρχονται σε αντίθεση με το πρώτο ανάκτορο της Κνωσού που κατασκευάστηκε ίσως με την ενοποίηση σημαντικών συγκροτημάτων της προανακτορικής εποχής. Στο σχεδιασμό του αποφεύχθηκαν γενικά οι ευθείς διάδρομοι. Τα στοιχεία αυτά, μαζί με την πολύπλοκη αρχιτεκτονική του δομή, δικαιολογούν τον κρητικό μύθο του Λαβύρινθου.
Αμέσως μετά οικοδομήθηκε το νέο ανάκτορο, μεγαλοπρεπέστερο, στα μέσα του 15ου αιώνα π.X.. Το ανάκτορο καταστρέφεται και πάλι στα μέσα του 14ου αιώνα π.X. (Yστερομινωική Εποχή IIIA), αυτή τη φορά από πυρκαγιά, και έκτοτε παύει να λειτουργεί ως ανακτορικό κέντρο.
Ανασκαφικές εργασίες και ο Άρθουρ Έβανς
Ανασκαφές στην Κνωσό έγιναν για πρώτη φορά το 1878 από τον Ηρακλειώτη έμπορο Μίνωα Καλοκαιρινό, που ανακάλυψε τμήμα της Δυτικής πτέρυγας του ανακτόρου.
Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα της περιοχής ξεκίνησε στις 23.03.1900 από τον Άρθουρ Έβανς, ο οποίος εξαγόρασε το μεγαλύτερο τμήμα της κοιλάδας της Κνωσού από τον Οθωμανό ιδιοκτήτη της.
Ο Έβανς υπήρξε ένας ιδιαίτερα οξύνους, συστηματικός και ευρυμαθής μελετητής του παρελθόντος, διευθυντής του Μουσείου Ashmolean της Οξφόρδης. Χρηματοδοτώντας ο ίδιος τις ανασκαφικές έρευνες στο ανάκτορο και την ευρύτερη περιοχή για περίπου 30 χρόνια, συνεργάστηκε με εξαιρετικούς επιστήμονες της εποχής, μεταξύ των οποίων οι ζωγράφοι Gillieron (πατέρας και γιός) οι οποίοι διέδωσαν στο ευρύ κοινό κάποιες από τις πιο γνωστές ζωγραφικές αναπαραστάσεις του μινωικού πολιτισμού.
Σε λιγότερο από 5 χρόνια το ανασκαφικό έργο έφερε στο φως το ανακτορικό οικοδόμημα και τα σημαντικότερα μνημεία στην περιφέρειά του. Συμπληρωματικές έρευνες, εργασίες στερέωσης και εκτεταμένης αναστήλωσης, αλλά και η μελέτη του ανασκαμμένου υλικού απασχόλησαν τον Έβανς για περίπου 40 χρόνια στην Κνωσό.
Κατά την πρώτη φάση της αναστηλωτικής τους προσπάθειας, το 1905, ο Έβανς και οι συνεργάτες του περιορίστηκαν στην προστασία των ερειπίων. Μετά το 1925 όμως, ο Έβανς επιχείρησε μια ριζική αποκατάσταση του μνημείου, χρησιμοποιώντας σε μεγάλη κλίμακα το οπλισμένο σκυρόδεμα. Αποκαταστάθηκαν όροφοι και αρχιτεκτονικά σύνολα. Οι ξυλοδεσιές και οι μινωικοί ξύλινοι κίονες κατασκευάστηκαν από σκυρόδεμα και αποδόθηκαν χρωματικά. Οι τοιχογραφίες συμπληρώθηκαν και αντίγραφά τους τοποθετήθηκαν σε διάφορα σημεία. Οι επεμβάσεις του Έβανς προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις. Πολλοί πάντως πιστεύουν ότι οι επεμβάσεις αυτές ήταν αναγκαίες για την προστασία του μνημείου. Σήμερα η αναστήλωση του ανακτόρου από τον Άρθουρ Έβανς αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του μνημείου και της ιστορίας του.
Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, όπως και η πλειονότητα του φωτογραφικού υλικού που συνοδεύει το αφιέρωμα.
Περισσότερες φωτογραφίες:
