Η «ελληνική Πολυνησία» με το «ζωντανό» ιστορικό αποτύπωμα από τη βυζαντινή Άρτα και την Τουρκοκρατία

Μία στενή λωρίδα γης μήκους 6,5 χιλιομέτρων, συνδέει την ξηρά με την «καρδιά» του Αμβρακικού Κόλπου, με το «Πέρα Νησί», το μεγαλύτερο νησάκι της Κορωνησίας, στην λιμνοθάλασσα Λογαρού.

Η Κορωνησία ή Κορακονησία ή Κυρονησία, είναι σύμπλεγμα νησιών μέσα στον Αμβρακικό κόλπο, σε απόσταση 25 χιλιόμετρα από την πόλη της Άρτας.

Το Πέρα Νησί κατοικείται και είναι γνωστό ως Κορωνησία. Είναι ένα γραφικό ψαροχώρι που πρέπει να ανακαλύψεις, γιατί εκτός από την ομορφιά του, έχει και ένα «ζωντανό», ιστορικό αποτύπωμα που έρχεται από την βυζαντινή Άρτα και αργότερα από την Τουρκοκρατία.

Η διαδρομή για την Κορωνησία μοιάζει με μικρό υδάτινο παράδεισο, καθώς όπου και να κοιτάξεις, το σκηνικό του υγροβιότοπου σε συναρπάζει.

Μια συστάδα από νησάκια, σε κυκλικό σχηματισμό που ενώνονται μεταξύ τους με στενές λωρίδες ξηράς, δημιουργούν μικρές λίμνες, δίνουν εικόνα «ελληνικής Πολυνησίας», ενώ οι εναλλαγές των αποχρώσεων του νερού, προσθέτουν μαγεία στο περιβάλλον. Έχει θεωρηθεί ότι τα νησάκια ήταν κάποτε ενωμένα και αποτελούσαν μια μεγάλη ξέρα. Με το πέρασμα των αιώνων, λόγω των φυσικών φαινομένων, η μορφολογία άλλαξε σταδιακά και η στενή λωρίδα γης που τα ενώνει, είναι απομεινάρι της ξέρας.

Η περιοχή είναι υδροβιότοπος, αρμονικά ενταγμένος στον πλούτο του Αμβρακικού κόλπου. Στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό ενδημεί το σπάνιο και επαπειλούμενο είδος του αργυροπελεκάνου. Τα νερά εκεί είναι ζεστά και ρηχά, ιδανικός τόπος αναπαραγωγής πολλών ειδών της θαλάσσιας πανίδας.

Γλώσσες, κεφαλόπουλα, λαβράκια, τσιπούρες, χέλια, γαρίδες, σουπιές και σαλάχια, είναι μερικά από τα είδη ψαριών που φωλιάζουν στα νερά της Κορωνησίας. Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γευτούν τα φρέσκα νόστιμα ψάρια και θαλασσινά, στις ταβέρνες της Κορωνησίας.

Το χωριό στο «Πέρα Νησί», η Κορωνησία

Μετά από μία όμορφη διαδρομή, ο οικισμός ξεπροβάλει πάνω σε ένα ύψωμα. Τα σπίτια είναι παραδοσιακά, με λουλουδιασμένες αυλές. Χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, αναπτύσσονται κυκλικά γύρω από το ύψωμα, ώστε να «φλερτάρουν» καθημερινά, με την κλειστή θάλασσα. Στο λιμανάκι δένουν καθημερινά τα ψαροκάικα με τα φρέσκα ψάρια.

Το χωριό, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, αριθμεί 167 κατοίκους, κύρια ασχολία των οποίων είναι η αλιεία.

Στην Κορωνησία, ακλόνητοι μάρτυρες της ιστορίας της στέκονται «όρθια», σπουδαία μνημεία.

Εκεί βρίσκεται ένα από τα σημαντικά βυζαντινά μνημεία της περιοχής της Άρτας. Πρόκειται για το ναό της Γεννήσεως της Παναγίας, από τα τέλη του 10ου αιώνα, γνωστό και ως Παναγία της Κορωνησίας που γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, το μνημείο αποτελούσε το καθολικό Μοναστηριού με ισχυρή οικονομική και ιστορική παρουσία στην περιοχή, κατά τους βυζαντινούς χρόνους και την οθωμανική περίοδο. Στην περιοχή ασκήτεψε ο Άγιος Ονούφριος (ο εν Κορωνησία) που τιμάται στις 12 Ιουνίου ως άγιος πολιούχος. Το παρεκκλήσι του Αγίου Ονουφρίου, μία μικρή θολωτή βασιλική, βρίσκεται εκεί όπου είναι ο τάφος του, στην αριστερή πλευρά του Ναού.

Κτισμένο στο λόφο, πάνω από τον οικισμό, σημαντικό ιστορικό μνημείο είμαι ένα μικρό κάστρο, η Κούλια της Κορωνησίας. Πρόκειται για ένα τουρκικό φυλάκιο-παρατηρητήριο, ένα οχυρό το οποίο είναι καλά διατηρημένο και σήμερα έχει αξιοποιηθεί ως χώρος πολιτισμού και εκδηλώσεων.

Το οθωμανικό οχυρό είναι ίδιο με εκείνο που στέκει στην κορυφή του λόφου Τουρκοβούνι στην Λασκάρα Πρέβεζας.

Η Κορωνησία αποτέλεσε θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων κατά το 1828-1829, στην προσπάθεια του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια να συμπεριλάβει στα σύνορα της Ελλάδος την Στερεά. Η νικηφόρα μάχη των Ελλήνων υπό τον Αθανάσιο Κουτσονίκα στην Κορωνησία ανέκοψε την πορεία του Κιουταχή προς τη Ρούμελη. Τον Γενάρη του 1829, ο Κουτσονίκας αποβιβάστηκε στο νησί με 1.000 άνδρες και το οχύρωσε. Ο Κιουταχής στρατοπέδευε με 5.000 στρατιώτες στην απέναντι στεριά και η σύγκρουση ήταν σφοδρή. Οι Τούρκοι τράπηκαν σε φυγή και επέστρεψαν στην Πρέβεζα. Λίγο αργότερα, στις 10 Μαρτίου, υπογράφτηκε στο Λονδίνο το πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας που όριζε τα πρώτα σύνορα της Ελλάδας τη γραμμή Παγασητικού-Αμβρακικού.

Το ψαροχώρι, στο Πέρα Νησί του Αμβρακικού, η Κoρωνησία, τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται τουριστικά τόσο για το φυσικό του κάλλος του όσο και το φρέσκο ψάρι. Η πρόσβαση σ’ αυτό είναι εύκολη. Η λωρίδα που το ενώνει με την απέναντι στεριά, έχει διαμορφωθεί σε ασφαλτοστρωμένο δρόμο, μέσα στη θάλασσα.