Το Άγιο Μύρο στην Ορθόδοξη Εκκλησία
Γράφει ο Ιωάννης Ελ. Σιδηράς*
– Ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος Α΄ είναι ο μόνος Οικουμενικός Πατριάρχης, ο οποίος καθαγιάζει για Τετάρτη φορά στην διάρκεια της Πατριαρχίας του Άγιο Μύρο κατά την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα του 2022.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄ κατά τον ενθρονιστήριο λόγο του (2 Νοεμβρίου 1991) είχε δηλώσει τον καθαγιασμό νέας ποσότητος Αγίου Μύρου κατά την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα του 1992 και με δική του πρωτοβουλία εξεδόθη και κυκλοφόρησε κατά την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής του 1992 ένα πολύ αξιόλογο αφιερωματικό τευχίδιο, στο οποίο καταγράφεται ένα σύντομο ιστορικό σημείωμα που αφορά το Άγιο Μύρο καθώς και η Ιερά Ακολουθία Καθαγιασμού του Αγίου Μύρου, η οποία άρχεται την Κυριακή των Βαΐων και περατούται την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη στο πάνσεπτο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Εκείνο το σύντομο ιστορικό σημείωμα περί του Αγίου Μύρου στην Ορθόδοξη Εκκλησία, επαυξημένο και με περισσότερα στοιχεία από τον γράφοντα, έχει ως εξής: «Στην Ορθόδοξη κατ Ανατολάς Εκκλησία, το Άγιο Μύρο καθαγιάζεται για να χρησιμεύσει κατά την τέλεση του Μυστηρίου του Χρίσματος ως ορατό σημείο της μεταδόσεως των χαρισμάτων του Αγίου και τελεταρχικού Πνεύματος προς τους Βαπτιζομένους.
Κατά τους πρώτους χρόνους του Χριστιανισμού, η μετάδοση των χαρισμάτων του Παναγίου Πνεύματος προς τους βαπτιζομένους γινόταν υπό των Αγίων Αποστόλων διά της «επιθέσεως των χειρών», όπως περιγράφεται μέ σαφήνεια στο σχετικό χωρίο των «Πράξεων των Αποστόλων», όπου αναφέρεται: «Ακούσαντες δέ οι εν Ιεροσολύμοις Απόστολοι ότι δέδεκται η Σαμάρεια τον λόγον του Θεού, απέστειλαν πρός αυτούς τον Πέτρον και Ιωάννην οίτινες καταβάντες προσηύξαντο περί αυτών όπως λάβωσι Πνεύμα Άγιον ούπω γάρ ήν επ’ ουδενί αυτών επιπεπτωκός, μόνον δέ βεβαπτισμένοι υπήρχον εις το όνομα του Κυρίου Ιησού. Τότε επετίθουν τας χείρας επ’ αυτούς, και ελάμβανον Πνεύμα Άγιον». (Πράξ. 8, 1417).
Όταν όμως οι ανά την Οικουμένη Εκκλησίες επληθύνθησαν και ο αριθμός των βαπτιζομένων αυξήθηκε σοβαρώς, ώστε να καθίσταται αδύνατη η «δι’ επιθέσεως των χειρών» των Αγίων Αποστόλων μετάδοση των χαρισμάτων σε τόσους πολυαρίθμους Βαπτιζομένους, εισήχθη στην Εκκλησία η «δι’ αγίου Μύρου χρίσις» (χρίσμα), η οποία ως ιεροτελεστική πρακτική αντικατέστησε πλήρως την «δι’ επιθέσεως των χειρών» μετάδοση των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Πάντως, το πιθανότερο είναι ότι η αντικατάσταση αυτή έλαβε χώρα κατά την λεγομένη περίοδο των Αποστολικών χρόνων, όπως συγκεκριμένα καταγράφει ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης: «Αντί γαρ της επιθέσεως των χειρών τούτο δέδοται υπό των Αποστόλων τοις εν Χριστώ Βαπτιζομένοις».
Η χρήση του Αγίου Μύρου στην Εκκλησία εισήχθη κατά μίμηση σχετικής πράξεως στην Παλαιά Διαθήκη: «Και ελάλησε Κύριος προς Μωϋσήν λέγων και συ λάβε ηδύσματα το άνθος σμύρνης εκλεκτής πεντακοσίους σίκλους και κινναμώμου ευώδους το ήμισυ τούτου διακοσίους πεντήκοντα και καλάμου ευώδους διακοσίους πεντήκοντα και ίρεως πεντακοσίους σίκλους του αγίου και έλαιον εξ ελαιών είν και ποιήσεις αυτό έλαιον χρίσμα άγιον, μύρον μυρεψικόν τέχνη μυρεψού. Έλαιον χρίσμα άγιον έσται». (Εξ. 30, 2225).
Στο διάβα των αιώνων, περί του αγίου Μύρου απαντώνται και οι εξής ονομασίες: «έλαιον ευχαριστίας», «έλαιον χρίσεως», «χρίσμα», «χρίσμα ευχαριστίας», «χρίσμα επουράνιον», «μυστικόν χρίσμα», «μύρον», «Θείον μύρον», «μύρον μυστικόν», «μέγα μύρον», «άγιον και μέγα μύρον». Σήμερα, γενικώς χρησιμοποιείται ο όρος «Άγιον Μύρον».
Το Άγιο Μύρο ετοιμάζεται εξ ελαίου, οίνου και άλλων ευωδών ουσιών, τα οποία συμβολίζουν τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος των οποίων δέκτης καθίσταται ο χριόμενος Χριστιανός. Η παλαιοτέρα ιστορική πηγή «περί της ύλης του μύρου» και ο αρχαιότερος κατάλογος των προς παρασκευή και έψηση αυτού χρησιμοποιουμένων συστατικών, ο οποίος διασώζεται μέχρι και σήμερα, ανάγεται στον Η΄ αιώνα. Βέβαια, στο διάβα των αιώνων ο αριθμός των συστατικών ειδών ποικίλλει από εποχή σε εποχή. Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο υφίσταται επίσημος Κατάλογος των ειδών των αρωμάτων με τα οποία συντίθεται το Άγιο Μύρο, ο οποίος αριθμεί 57 είδη.
Πληροφορίες για τον τρόπο εψήσεως η καθαγιασμού του Αγίου Μύρου κατά τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού ελλείπουν παντελώς. Η παλαιότερη σχετική πληροφορία αναφέρεται στην Αποστολική Παράδοση του Ιππολύτου. Νεώτερες διατάξεις περί καθαγιασμού του Αγίου Μύρου περιελήφθησαν στο εν χρήσει έντυπο Μεγάλο Ευχολόγιο και στο Ευχολόγιο του Γκόαρ. Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο κατά τον ΙΘ΄ αιώνα και στις αρχές του παρόντος αιώνος κατεβλήθησαν ιδιαίτερες προσπάθειες προς αναθεώρηση της μέχρι τότε εν χρήσει διατάξεως και ακολουθίας καθαγιασμού του Αγίου Μύρου καθώς και ανασυντάξεως νέας ακολουθίας καθαγιασμού. Σχετικές ακολουθίες εξεδόθησαν εντύπως κατά τα έτη 1890, 1912 και 1960.
Σύμφωνα προς την ακολουθούμενη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο τυπική διάταξη παρασκευής και καθαγιασμού του Αγίου Μύρου, κατά την Κυριακή των Βαΐων, ο Πατριάρχης, μετά την Δοξολογία, ευλογεί τον Άρχοντα Μυρεψό (επικεφαλής του Σώματος των λαϊκών μυρεψών) και αυτούς που θα συνεργήσουν στην έψηση του Αγίου Μύρου και ως μυρεψοί φέρουν λευκούς ποδήρεις χιτώνας, και επιθέτει στον Άρχοντα Μυρεψό το εκ λευκής μετάξης λέντιο.
Την Αγία και Μεγάλη Δευτέρα, μετά την Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων, ο Πατριάρχης, οδευόμενος από τους Αρχιερείς και τα μέλη της Πατριαρχικής αυλής, προσέρχεται στο ρεπισμένο Κουβούκλιο (Μυροφυλάκιο), το οποίο ευρίσκεται πλησίον του πανσέπτου Πατριαρχικού ναού του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, όπου ευρίσκονται οι προς έψηση του Αγίου Μύρου λέβητες, και ευλογεί την έναρξη του κύκλου των ιερών τελετών για τον καθαγιασμό του Αγίου Μύρου διά της τελέσεως αγιασμού. Ακολούθως ραντίζει με το αγιασμένο ύδωρ (αγιασμό) τα παρασκευασθέντα υλικά και τα προς χρήση σκεύη και τους λέβητες. Το ίδιο πράττει και με το δοχείο του οίνου. Έπειτα λαμβάνει το κάνιστρο των αρωμάτων και των ανθέων και ρίπτει εξ αυτών εντός των λεβήτων, ευλογώντας το καθένα από τα συγκεκριμένα συστατικά είδη «Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Εν συνεχεία, κρατώντας αναμμένη λαμπάδα άπτει σε καθένα λέβητα τα τεθειμένα τεμάχια παλαιών ιερών εικόνων, που είναι μεμιγμένα μετά φρυγάνων. Ακολούθως, ο Πατριάρχης αναγινώσκει κάποια κεφάλαια εκ του Ιερού Ευαγγελίου. Το ίδιο πράττουν οι Αρχιερείς, οι Ιερείς και οι Διάκονοι. Η τάξη αυτή των αναγνωσμάτων εξακολουθεί καθ’ όλη την ημέρα της Μ. Δευτέρας, Μ. Τρίτης και Μ. Τετάρτης. Στο μεταξύ, ο Άρχων Μυρεψός και οι τεταγμένοι «Κοσμήτορες Μυρεψοί» εξακολουθούν να αναδεύουν με ευλάβεια και προσοχή το έλαιο, τον οίνο, τα άνθη και τα αρώματα που ευρίσκονται μέσα στους λέβητες.
Την Αγία και Μεγάλη Τρίτη, μετά την Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων, ο Πατριάρχης προσέρχεται και πάλι στο Μυροφυλάκιο, όπου ψάλλεται ο Μικρός Παρακλητικός Κανόνας της Υπεραγίας Θεοτόκου και μνημονεύει τα ονόματα όλων εκείνων οι οποίοι προσφέρουν τα συστατικά είδη, τα χρήματα και την προσωπική τους εργασία για την παρασκευή του Αγίου Μύρου. Μετά το πέρας της Μικράς Παρακλήσεως και της Μνημονεύσεως των ονομάτων, ο Πατριάρχης εμβάλλει στους λέβητες και τον υπόλοιπο οίνο, το έλαιο, τα αρώματα και τα άνθη. Έπειτα δε αρχίζει η ανάγνωση των Ιερών Ευαγγελίων, όπως και κατά την προηγούμενη ημέρα.
Την Αγία και Μεγάλη Τετάρτη, μετά την Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων, ο Πατριάρχης προσέρχεται και πάλι στο Μυροφυλάκιο και μετά από σύντομη Ιεροτελεστία, εμβάλλει στους λέβητες το ροδέλαιο και τον μόσχο και τα υπόλοιπα ευώδη έλαια. Εντός της ημέρας συντελείται η «έψησις» του Αγίου Μύρου και προπαρασκευή πάντων των σχετικών. Υπό των Κοσμητόρων Μυρεψών εκκενούται από τους λέβητες το εψημένο Μύρο στα προετοιμασμένα δοχεία, αφού έχει αποσταχθεί και καθαρθεί, και στη συνέχεια τίθεται και πάλι στους κεκαθαρμένους επιμελώς λέβητες, «της υποστάθμης φυλασσομένης χάριν των ευλαβών Χριστιανών». Έπειτα ο Πατριάρχης εισέρχεται και πάλι στο Μυροφυλάκιο και εγχέει τα ευώδη έλαια. Ακολουθεί η ανάγνωση των Ιερών Ευαγγελίων μέχρι και την ώρα του Μεγάλου Ευχελαίου.
Την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη, την πρωία, μετά την ακολουθία του Όρθρου στο Πατριαρχικό Παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέου, στο οποίο από την προηγουμένη ημέρα μεταφερθέντα παραμένουν τα δοχεία του εψημένου Μύρου, και αφού ολοκληρωθεί η αμφίεση του Πατριάρχου και των Αγίων Αρχιερέων, άρχεται, εν λιτανεία, ηχούντων των Πατριαρχικών κωδώνων, η προς τον πάνσεπτο Πατριαρχικό ναό κάθοδος εκ του Πατριαρχικού Οίκου. Κατά την κάθοδο ο Πατριάρχης κρατεί μικρά μυροθήκη, ο Α΄ τη τάξει Αρχιερεύς αλάβαστρο, το οποίο περιέχει Προηγιασμένο Άγιο Μύρο (Άγιο Μύρο από προγενέστερο καθαγιασμό), ο Β΄ τη τάξει Αρχιερεύς αλάβαστρο, στο οποίο περιέχεται Μύρο, το οποίο ακόμη δεν καθαγιάσθη. Οι λοιποί Αρχιερείς κρατούν μικρά αργυρά δοχεία, τα οποία περιέχουν Μύρο εκ του προς καθαγιασμό παρασκευασθέντος. Εικοσιτέσσερις Αρχιμανδρίτες κρατούν, ένθεν και ένθεν, τα δώδεκα μεγάλα αργυρά δοχεία, τα οποία περιέχουν το προς καθαγιασμό Μύρο. Τοποθετούνται πέριξ της Αγίας Τραπέζης. Τα μικρά αργυρά δοχεία τοποθετούνται επί ευπρεπισμένης τραπέζης όπισθεν της Αγίας Τραπέζης, ενώ τα δύο αλάβαστρα τίθενται επί της Αγίας Προθέσεως, και μετά την Μεγάλη Είσοδο ο Πατριάρχης θέτει τα δύο αλάβαστρα επί της Αγίας Τραπέζης.
Περί το πέρας της Θείας Λειτουργίας και μετά την εκφώνηση «Και έσται τα ελέη του Μεγάλου Θεού», σε γονυκλισία του συμπροσευχομένου λαού, ο Πατριάρχης καθαγιάζει το Άγιο Μύρο αναγινώσκοντας τις ειδικές ευχές που προβλέπονται στην τυπική διάταξη. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, κατά την ιδία τάξη και εν λιτανεία μεταφέρεται το καθαγιασμένο Άγιο Μύρο από τον Πατριαρχικό ναό στο Πατριαρχικό Μυροφυλάκιο, όπου ο Πατριάρχης πρώτος εγχέει «εν τοις πίθοις» το Άγιο Μύρο που περιέχεται στα μικρά αργυρά δοχεία και έπειτα οι Πρεσβύτεροι το καθαγιασμένο Μύρο από τα μεγάλα αργυρά δοχεία. Γίνεται η απόλυση και η όλη τελετή επισφραγίζεται με το πολυχρόνιο του Οικουμενικού Πατριάρχου.
Ο Καθαγιασμός του Αγίου Μύρου τελείται μόνον υπό των Επισκόπων και ποτέ από τους Πρεσβυτέρους. Η εν προκειμένω παράδοση της Εκκλησίας είναι σταθερά και ομόφωνη. Προϊόντος όμως του χρόνου, ενώ η παράδοση αυτή ως προς τους Πρεσβυτέρους παραμένει αμετακίνητη, μεταβάλλεται ως προς τους Επισκόπους, καθώς το κοινό δικαίωμα πάντων των Επισκόπων περιέρχεται σταδιακά στους Επισκόπους επισημοτέρων Εκκλησιών, δηλαδή στους Πατριάρχες, τέλος δε μόνο στον Οικουμενικό Πατριάρχη. Ενώ δηλαδή έκαστος Επίσκοπος δικαιούται να καθαγιάζει το Άγιο Μύρο «αρχιερατικώ δικαίω», δεν δικαιούται να πράττει τούτο «εκκλησιαστικώ δικαίω».
Φαίνεται ότι τρία είναι τα κυριώτερα αίτια, τα οποία συνετέλεσαν στον περιορισμό του δικαιώματος για τον καθαγιασμό του Αγίου Μύρου κατ’ αρχάς μεν στους «Πρώτους» εκάστης Εκκλησιαστικής Περιφέρειας, εν συνεχεία δε στον εκάστοτε Οικουμενικό Πατριάρχη: α) Η σπανιότητα των ειδών και η δυσχέρεια στην παρασκευή του Αγίου Μύρου υφ’ εκάστου Επισκόπου, β) Η ολοένα και περισσότερο αύξουσα έξαρση του «Πρώτου» ή προκαθημένου εκάστης ευρυτέρας Εκκλησιαστικής Περιφέρειας, και γ) Η ιδιάζουσα θέση, την οποία κατά την πάροδο των αιώνων το Οικουμενικό Πατριαρχείο ελάμβανε έναντι των Πατριαρχείων της Ανατολής και ο μητρικός δεσμός της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως προς τις επί μέρους Εκκλησίες των λαών εκείνων, οι οποίοι εδέχθησαν την χριστιανική πίστη από τους Ιεραποστόλους αυτής.
Στην πραγματικότητα, η συγκέντρωση αυτή του δικαιώματος για τον καθαγιασμό του Αγίου Μύρου στο Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν έχει την έννοια εξαρτήσεως και υποταγής των επιμέρους Εκκλησιών, αλλά αποτελεί απτό και ορατό σημείο ενότητος και δεσμού των κατά τόπους Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, σημείο το οποίο τυγχάνει απαραίτητο, όχι προς έξαρση της θέσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ορθοδοξία, αλλά προς ύπαρξη κάποιου αισθητού σημείου ενότητος του συγκροτήματος των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. Πάντως, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, Άγιο Μύρο, καθαγιάζουν σήμερα, πλην του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και τα Πατριαρχεία Μόσχας, Βελιγραδίου και Βουκουρεστίου.
Όπως ελέχθη και στην αρχή, το Άγιο Μύρο χρησιμεύει πρωτίστως και κυρίως στην τέλεση του μυστηρίου του Χρίσματος, το οποίο παρέχεται ευθύς μετά το μυστήριο του Βαπτίσματος, αποτελεί όμως ιδιαίτερο και διακεκριμένο Μυστήριο σε σχέση με εκείνο του Βαπτίσματος. Διά του μυστηρίου του Χρίσματος, κατά την διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, μεταδίδονται στους Βαπτιζομένους οι δωρεές και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
Το Άγιο Μύρο χρησιμοποιείται επίσης για την χρίση των ετεροδόξων και «πεπτωκότων», οι οποίοι προσέρχονται μετανοούντες στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στα εγκαίνια των ιερών Ναών, για την καθιέρωση των Αγίων Τραπεζών, την καθιέρωση Ιερών αντιμηνσίων, καθώς και για την χρίση εικόνων, κωδώνων και άλλων Ιερών σκευών, τα οποία προορίζονται για την τέλεση της Θείας λατρείας. Άλλοτε εχρησιμοποιείτο και για την χρίση των Ορθοδόξων Βασιλέων και Αυτοκρατόρων κατά την στέψη τους από της εποχής του Οικουμενικού Πατριάρχου Φωτίου του Α΄ του Μεγάλου.
Άξιο μνείας είναι το γεγονός ότι κατά τον παρελθόντα αιώνα, Άγιο Μύρο καθαγιάστηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, κατά τα έτη:
1) 1903, Πατριαρχούντος Ιωακείμ του Γ΄,
2) 1912, Πατριαρχούντος Ιωακείμ του Γ΄,
3) 1928, Πατριαρχούντος Βασιλείου του Γ΄,
4) 1939, Πατριαρχούντος Βενιαμίν του Α΄,
5) 1951, Πατριαρχούντος Αθηναγόρου του Α΄,
6) 1960, Πατριαρχούντος Αθηναγόρου του Α΄,
7) 1973, Πατριαρχούντος Δημητρίου του Α΄,
8 ) 1983, Πατριαρχούντος Δημητρίου του Α΄.
Ο Καθαγιασμός του Αγίου Μύρου θεωρείται ως Εκκλησιαστικό και Πνευματικό γεγονός σημειώσεως και μνείας άξιο. Οι Πατριάρχες, οι αξιωθέντες να καθαγιάσουν Άγιο Μύρο, θεωρούσαν αυτό το γεγονός ως ιδιαιτέρα πρός αυτούς εύνοια της Θείας Πρόνοιας, δώρο του Αγίου Πνεύματος, ευλογία Κυρίου. Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, κατά τους μετά την άλωση χρόνους, καθόσον είναι γνωστό και μεμαρτυρημένο, δύο φορές αξιώθηκαν να καθαγιάσουν Άγιο Μύρο οι αοίδιμοι Πατριάρχες Αθηναγόρας ο Α΄ (1951, 1960) και Δημήτριος ο Α΄ (1973, 1983), ενώ τρείς φορές μόνον Ιωακείμ ο Γ΄ (1879, 1903, 1912). Εφέτος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α΄ είναι ο μόνος στην πατριαρχική ιστορία, ο οποίος τελεί, κατ’ ευδοκίαν Θεού, για Τετάρτη φορά στην διάρκεια της Πατριαρχίας του, τον καθαγιασμό του Αγίου Μύρου (1992, 2002, 2012, 2022).
Ο Μητροπολίτης Προύσης Ελπιδοφόρος (νυν Αρχιεπίσκοπος Αμερικής) αφιέρωσε κατά το έτος 2012 την έκδοση του πρώτου «Εγκολπίου Ημερολογίου» της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης στο Άγιο Μύρο, γράφοντας θεοπνεύστως και ποιητικώς: «Μύρον σοι Χριστέ εκκενωθέν υπάρχεις. Μύρον το σεπτόν Σοι και καθαγιάζεις. Τω Πνεύματι Σου τω Παναγίω Λόγε. Και πάντας ημάς τη μετοχή τη τούτου Δεόμενοι ουν παθών των ακαθάρτων την δυσοσμίαν ημών έλασσον πάσαν».
Κατακλείοντες αυτή την ευλαβική αφιερωματικη γραφή περί της παρασκευής και εψήσεως της νέας ποσότητος του εν τοις Πατριαρχείοις Αγίου Μύρου, δημοσιεύουμε μία των πλέον γλαφυρών θεοπνεύστων ευχών, που αναγινώσκεται κατά τον καθαγιασμό του Αγίου Μύρου υπό του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχου, η οποία έχει ως εξής: «Ο Θεός, ο Μέγας και Χριστός, ο υπό πάσης της κτίσεως προσκυνούμενος, η της σοφίας πηγή και της αγαθότητος άβυσσος, το της ευσπλαχνίας απεριόριστον πέλαγος. Αυτός, Φιλάνθρωπε Δέσποτα, ο των αιωνίων και θαυμασίων Θεός, ον ουδείς εννοών ισχύει καταλαβέσθαι. Επίβλεπον και εισάκουσον ημών, των δούλων Σου. Σε ικετεύομεν και Σε παρακαλούμεν και δεόμεθα. Κατάπεμψον το Άγιόν Σου Πνεύμα και αγίασον τον Μύρον τούτο. Και ποίησον αυτό Μύρον αγαλλιάσεως Πνεύματος Αγίου, Μύρον αναγεννήσεως, αγιασμού χρίσμα. Βασιλικόν ένδυμα, θώρακα δυνάμεως, εις αποτροπήν πάσης διαβολικής ενεργείας, σφραγίδα ανεπιβούλευτον, αγαλλίαμα καρδίας, ευφροσύνην αιώνιον. Ίνα οι εκ τούτου χριόμενοι εκλάμποντες, ως οι φωστήρες του Ουρανού τη φαιδρότητι, μη έχοντες σπίλον η ρυτίδα, καταδεχθώσιν εις τας αιωνίους αναπαύσεις, και δέξωνται το βραβείον της άνωθεν κλήσεως. Χάριτι και οικτιρμοίς και φιλανθρωπία του Μονογενούς Σου Υιού, μεθ ου ευλογητός ει, συν τω Παναγίω και Αγαθώ και Ζωοποιώ Σου Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».
Βιβλιογραφία:
-Παναγιώτου Ν. Τρεμπέλα, Δογματική, Τομ. Γ΄, Αθήναι 1979, σσ. 117142.
-Οικουμενικόν Πατριαρχείον, Το Άγιον Μύρον εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία, Έκδοση: «Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος», Αθήνα 1992.
-Εγκόλπιον Ημερολόγιον 2012 της Αγίας Τριάδος Χάλκης (Επιμέλεια: Μητροπολίτης Προύσης κ. Ελπιδοφόρος, Ηγούμενος της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης).
