Νίκος Σκαλκώτας: Ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ου αιώνα

Ο Νίκος Σκαλκώτας (Σκαλκώτος ήταν το πραγματικό του επίθετο) ήταν ένας από τους σπουδαιότερους συνθέτες του 20ου αιώνα.

Γεννήθηκε στη Χαλκίδα της Εύβοιας, στις 8 Μαρτίου του 1904, και είχε ρίζες από την Τήνο. Η αγάπη του για τη μουσική δεν άργησε να φανερωθεί, αφού προερχόμενος από οικογένεια μουσικών, ήταν επόμενο να επηρεαστεί από την τέχνη

Ο πατέρας του, Αλέκος Σκαλκώτος (άλλαξε το επίθετο σε Σκαλκώτας χάριν ευφωνίας), εργάστηκε ως φλαουτίστας στη Φιλαρμονική Χαλκίδας και ήδη, από την ηλικία των 5 ετών, ο τότε μικρός Νίκος μυήθηκε στην τέχνη του βιολιού.

Η μουσική ήταν η αιτία που η οικογένεια Σκαλκώτα μετακόμισε το 1910 στην Αθήνα, καθώς όπως ήταν φυσικό, το μέλλον θα ήταν σαφώς καλύτερο και με περισσότερες επιλογές για τους μουσικούς.

Η καλλιτεχνική πορεία του Νίκου Σκαλκώτα συνεχίστηκε στο Ωδείο Αθηνών, και το 1918, αποφοίτησε με την ανωτάτη των διακρίσεων («Χρυσό Μετάλλιο») για την ερμηνεία του στο «Κοντσέρτο για βιολί» του Μπετόβεν.

Ο Σκαλκώτας δεν ήταν απλά μουσικός, ήταν καλλιτέχνης, αφού εκτός από το βιολί, ασχολήθηκε έντονα και με την ποίηση.

Το ταλέντο του δε μπορούσε να κρυφτεί, αφού το 1921 διεκδικεί υποτροφία από το Ίδρυμα Αβέρωφ για ανώτερες σπουδές βιολιού στο Βερολίνο και το 1931, παραμένει στην πόλη της Γερμανίας χάρη σε νέα υποτροφία που του προσέφερε ο Εμμανουήλ Μπενάκης.

Εκείνη την περίοδο γνώρισε και τον μέντορά του Άρνολντ Σένμπμπεργκ – στου οποίου τα βήματα θα βασιζόταν, αλλά δε θα ακολουθούσε πιστά – και τους περισσότερους από τους δασκάλους που θα τον βοηθούσαν στη μετέπειτα πορεία του, όπως τον Κουρτ Βάιλ και τον Φίλιπ Γιάρναχ. Για τον Σκαλκώτα ο Σένμπμπεργκ υπήρξε μορφή απ’ όπου αντλούσε έμπνευση και πάνω στις δικές του καλλιτεχνικές ανησυχίες, θα έχτιζε το έργο του. Έτσι, δεν υιοθέτησε το δωδεκάφθογγο σύστημα του δασκάλου του, αλλά ανέπτυξε μια δική του πρωτότυπη παραλλαγή και μάλιστα, εκείνη την περίοδο, έγραψε περισσότερα από 70 έργα, που όμως δε σώζονται ως σήμερα.

Το 1933 επιστρέφει στην Ελλάδα. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1946, παντρεύεται την πανίστρια Μαρία Παγκαλή και αποκτούν μαζί δύο γιους, τον Αλέκο και τον Νίκο. Ο Νίκος Σκαλκώτας ο νεότερος, γεννήθηκε δύο ημέρες μετά τον θάνατο του πατέρα του. Δυστυχώς για το ίδιο, δεν έτυχε της αναγνώρισης από τους συναδέλφους του, αλλά αντιμετωπίστηκε με καχυποψία και φθόνο από τους τότε «γνωστούς» στην Ελλάδα καλλιτέχνες.

Οι πρωτοποριακές μέθοδοι και προσεγγίσεις του Σκαλκώτα ξένιζαν στους τότε μουσικούς, οι οποίοι χαρακτήριζαν «ακαταλαβίστικη» τη μουσική του και δεν έβρισκαν μιμητές και υποστηρικτές στα ωδεία της εποχής.

Αποκορύφωμα του «πολέμου» τον οποίο δεχόταν ο Σκαλκώτας, ο οποίος σύμφωνα με τον βιογράφο του, Παπαϊωάννου, αποτελούσε απειλή για τους συναδέλφους του, ήταν να αναγκαστεί να εργαστεί ως βιολονίστας σε ένα από τα τελευταία αναλόγια της Κρατικής Ορχήστρας και αργότερα στις Ορχήστρες της Λυρικής και της Ραδιοφωνίας, γεγονός που τον πλήγωσε και τον οδήγησε στην συγγραφή περισσότερων από 100 έργων.

Το γνωστότερο έργο του είναι οι «36 ελληνικοί χοροί για Ορχήστρα», και όπως αναφέρει ο βιογράφος του, «ο Σκαλκώτας ανακαλύφθηκε ως συνθέτης μετά τον θάνατό του, χάρη στην πρωτοβουλία φίλων και θαυμαστών του (Γ.Γ. Παπαϊωάννου, Γιώργος Χατζηνίκος κ.ά.), που ίδρυσαν την «Εταιρεία Φίλων Σκαλκώτα» για να διαφυλάξουν και να διαδώσουν το έργο του».