Ευγένιος Σπαθάρης: Το όνομα που έγινε συνώνυμο του Θεάτρου Σκιών

Ο αείμνηστος Ευγένιος Σπαθάρης ήταν ένας από τους σπουδαιότερους και δημοφιλέστερους σύγχρονους καραγκιοζοπαίκτες.

Είχε γεννηθεί στην Κηφισιά στις 2 Ιανουαρίου του 1924, δηλαδή πριν από 98 χρόνια, ενώ έφυγε από τη ζωή το 2009.

Από νεαρή ηλικία, στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, άρχισε να δίνει παραστάσεις Καραγκιόζη, ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, Σωτήρη, ο οποίος ήταν ένας εκ των ιδρυτών του Σωματείου Ελλήνων Καραγκιοζοπαικτών. Δε σταμάτησε στιγμή να βρίσκεται πίσω από την κουρτίνα και να χαρίζει απλόχερα στον κόσμο γέλιο, συγκινήσεις, αλλά και πολύτιμα ηθικά διδάγματα, σε παραστάσεις του τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.

Για μια πενταετία μετά την Κατοχή, “όργωσε” την Ελλάδα δίνοντας παραστάσεις σε πολλά θέατρα και κινηματογράφους της χώρας. Ακολούθησαν χιλιάδες παραστάσεις μπροστά στο ελληνικό κοινό, ενώ το 1962 πρωτοπόρησε, ηχογραφώντας όλες τις κλασικές παραστάσεις του Καραγκιόζη, οι οποίες κυκλοφόρησαν σε δίσκους. Το 1966 δημιουργήθηκε ο Πειραματικός Σταθμός Τηλεόρασης και ξεκίνησε με τον Καραγκιόζη του Σπαθάρη, ο οποίος συνεχίστηκε έως το 1992.

Από τη δεκαετία του ’50 η δραστηριότητα του Ευγένιου Σπαθάρη είχε εξαπλωθεί και στο εξωτερικό, αρχής γενομένης από το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, για να ακολουθήσουν ο Καναδάς και η Κούβα. Τις επόμενες δεκαετίες και μέχρι το 2004 “σύστησε” τον Καραγκιόζη στο κοινό δεκάδων πόλεων, σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Πολωνία, η Ρωσία, η Σουηδία, η Δανία, Ολλανδία, η Αγγλία, η Ελβετία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Κύπρος, η Αίγυπτος, το Ιράν, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Στον τελευταίο του προορισμό στο εξωτερικό, που ήταν η Γαλλία το 2004, είχε προσκληθεί για να διδάξει το Θέατρο Σκιών και την τεχνική του σε νέους καλλιτέχνες του εξωτερικού.

Στη διάρκεια της σπουδαίας καριέρας του Ευγένιου Σπαθάρη, το όνομά του ταυτίστηκε με εκείνο του λαϊκού ήρωα Καραγκιόζη, ενώ εισέπραξε πολλές διακρίσεις και κυρίως την τεράστια αγάπη και αποδοχή όλων των Ελλήνων.

Στην ανεκτίμητη παρακαταθήκη που μας άφησε, περιλαμβάνεται και η ακόλουθη δήλωση – προτροπή: “Θα έπρεπε να φτιάξουν ένα άγαλμα του Καραγκιόζη. Όλη η Ελλάδα θεατρίστηκε μαζί του. Οι άνθρωποι με αυτόν έμαθαν να γελούν και να ονειρεύονται”!

Άλλες πτυχές του ταλέντου του Σπαθάρη

Πέρα από το Θέατρο Σκιών, ο Ευγένιος Σπαθάρης είχε αξιόλογη δραστηριότητα και στον τομέα του Θεάτρου, όπου σκηνοθέτησε και σκηνογράφησε με τεράστια επιτυχία τον “Μέγα Αλέξανδρο” με το Ελληνικό Χορόδραμα (1950), επίσης τον “Μέγα Αλέξανδρο” συνεργαζόμενος με την Σοφία Βέμπο (1954), “Το ταξίδι” του Γ. Θέμελη (1965), τον “Καραγκιόζη Δικτάτορα” του Γ. Γιαννακόπουλου (1969), “Το μεγάλο μας τσίρκο” του Ι. Καμπανέλλη (1972), τον “Καραγκιόζη παρά λίγο Βεζύρη” του Σκούρτη, κ.α.

Το 1980 ανέβασε διασκευασμένους τους “Βατράχους” του Αριστοφάνη, ενώ το 1998, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τσαρούχη, επανέφερε με πολύ μεγάλη επιτυχία στη σκηνή την επινόηση του πατέρα του, την “ολόσωμη αποθέωση”, ανεβάζοντας το ηρωικό έργο “Αθανάσιος Διάκος”. Έναν χρόνο αργότερα έγραψε και σκηνοθέτησε στη Ρόδο το έργο “Σκιών Καμώματα”, ενώ το 2001, σε συνεργασία με τους μουσικούς Λουδοβίκο των Ανωγείων και Ψαραντώνη, παρουσίασαν με πρωτότυπο τρόπο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό το γνωστό κρητικό ποίημα του Βιτζέντζου Κορνάρου “Ερωτόκριτος”. Την ίδια χρονιά, το Θέατρο Τέχνης, με επικεφαλής τον σκηνοθέτη Μίμη Κουγιουμτζή, ανέβασε με πρωτοφανή επιτυχία το έργο “Πλούτος” του Αριστοφάνη με πρωταγωνιστή τον Ευγένιο Σπαθάρη. Η παρουσία του στο ιερό θέατρο της Επιδαύρου υπήρξε ο πιο σημαντικός σταθμός της ζωή του, ενώ η παράσταση συνεχίστηκε με την ίδια επιτυχία σε όλη την Ελλάδα. Το 2003 επιστρέφοντας από το εξωτερικό έγραψε και ανέβασε το δεύτερο θεατρικό του έργο “Ε! ρε γλέντια”, το οποίο παρουσιάστηκε στην Αθήνα και στην επαρχία με τον Τάκη Βαμβακίδη στο ρόλο του Καραγκιόζη.

Ο Ευγένιος Σπαθάρης ασχολήθηκε ακόμη με τη διδασκαλία του Θεάτρου σκιών, ενώ εμφανίστηκε και σε κινηματογραφικές ταινίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι δάνεισε τη φωνή του και σε μουσικές παραγωγές, ενώ ειδική μνεία πρέπει να γίνει στο ταλέντο που είχε ως ζωγράφος. Αντλούσε τα θέματά του από τις καθημερινές εικόνες της παλιάς αθηναϊκής ζωής, από πολλά ιστορικά γεγονότα με επίκεντρο τους ήρωες της Επανάστασης του 1821, από ελληνικά λαϊκά πορτραίτα, από δημοτικά τραγούδια, αλλά και από διάφορες πολλές σκηνές εμπνευσμένες από τον κόσμο πολλές μυθολογίας ή του παραμυθιού. Ασχολήθηκε και με την εικονογράφηση πολλών παιδικών βιβλίων, καθώς και με τη φιλοτέχνηση ημερολογίων γνωστών μεγάλων εταιρειών. Οργάνωσε πάνω από 50 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και έλαβε μέρος σε πολλές ομαδικές και στο εξωτερικό.

Το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών

Ο Ευγένιος Σπαθάρης έγινε αποδέκτης πολλών βραβεύσεων και τιμών, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η μεγαλύτερη όμως τιμή για το έργο και την προσφορά του, ήταν η ίδρυση του “Σπαθάρειου Μουσείου Θεάτρου Σκιών” από τον Δήμο Αμαρουσίου, το 1995.

Η μόνιμη στέγη για τον Καραγκιόζη και τους υπόλοιπους φίλους του λειτουργεί στην “καρδιά” του Μαρουσιού, γεμάτη με πανέμορφες φιγούρες και σκηνικά του ελληνικού Θεάτρου Σκιών. Ο Ευγένιος Σπαθάρης χάρισε με πολύ μεγάλη χαρά τις δημιουργίες του στην πόλη του Μαρουσιού, με σκοπό να μαθαίνουν και οι νέες γενιές τι αντιπροσωπεύουν για τους Έλληνες ο Καραγκιόζης και η ιστορία του.