Παναγία Παραμυθία: Ο Ναός των ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας
Ανάμεσα στον 5ο και τον 6ο λόφο της ιστορικής χερσονήσου της Πόλης, κάτω από τη σκιά της Μεγάλης του Γένους Σχολής, κοντά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στέκουν όρθια τα ερείπια ενός ναού, που ξεφεύγει της προσοχής των περαστικών αλλά ακόμη περισσότερο όσων επισκέπτονται την Πόλη ως προσκυνητές των μνημείων της Ορθοδοξίας.
Η Παναγία Παραμυθία ή Βλαχ-Σαράι δέχθηκε βαριά πλήγματα από τη φωτιά του 1974 και εκ τότε έχουν απομείνει μόνο τα ερείπια του ναού αυτού, που μετρά ιστορία αιώνων.
Τότε οικοδομείται και η Παναγία Παραμυθία ή Παναγία Θεραπεία. Ο ναός είναι δύσκολο να χρονολογηθεί. Είναι γνωστό όμως ότι ο Σουλτάνος Σουλεϊμάν έδωσε αυτή την περιοχή στους Βλάχους μπέηδες ως δώρο το 1529. Εδώ εκκλησιάζονταν οι μεγάλες οικογένειες των Σούτσων και των Κατακουζηνών. Η καταγωγή των αρχόντων της περιοχής τού έδωσε και την άλλη ονομασία, Βλαχ-Σαράι, το ανάκτορο των Βλάχων ηγεμόνων. Αξιοσημείωτο είναι πως στην ίδια περιοχή, ανάμεσα στη Μονή της Χώρας και τη Μονή Παμμακαρίστου, βρίσκεται και το Μπόγδαν-Σαράι, το ανάκτορο των Μολδαβών ηγεμόνων, με το ναό του Αγίου Νικολάου. Ανάμεσα στα δύο σαράγια βρίσκεται το σπίτι του Δημήτρη Καντεμίρ, του μεγάλου πρίγκιπα που διετέλεσε βοεβόδας της Μολδαβίας.
Η Παναγία Παραμυθία το 1578 διετέλεσε Πατριαρχικός ναός μετά την Παμμακάριστο επί Ιερεμίου του Β΄. Ενώ λέγεται ότι «έγινε Πατριαρχείο μετά τον διωγμό των Πατριαρχείων από την Παμμακάριστο και μεταφέρθηκε στα «σπίτια των «Βλάχων»».
Ο Μανουήλ Γεδεών σημειώνει ότι το 1816 δίδασκε στον αυλόγυρο του Βλάχ Σαράι σε ιδιωτική σχολή ένας μοναχός, ο Θεόκτιστος, ενώ στις 10 Φεβρουαρίου τελούνταν πανήγυρις της Αδελφότητας της Φιλοπτώχου, την οποία είχε ιδρύσει ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε.
Σημαντικός λοιπόν ναός και για το γεγονός ότι η Σύνοδος που συνεδρίασε για την κύρωση του Πατριαρχικού Θρόνου της Εκκλησίας της Ρωσία έγινε στο Βλάχ-Σεράϊ το 1593.
Όπως λέει ο ίδιος, η αναγέννηση του Βλαχ-Σαράι δεν αφορά μόνο την ελληνορθόδοξη κοινότητα αλλά θα αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς για όλη την περιοχή του Φαναρίου, που από τότε μέχρι σήμερα έχει στοιχεία πολυπολιτισμικότητας αλλά και συμπερίληψης. Θα είναι ένας χώρος λατρείας αλλά και ανοιχτός σε εκδηλώσεις και δράσεις που θα αφορούν και τους περιοίκους.
Πηγή: Δρ Συμεών Σολταρίδης / Φως Φαναρίου