Ελλάδα: Διδακτορικά «απάντηση» στις ανάγκες της αγοράς

Το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ το 1960 πρωτοπόρησε με τη δημιουργία του περίφημου Cambridge Cluster, έτσι ώστε τα καλύτερα επιστημονικά μυαλά του να έχουν ζωτική σύνδεση με τη βιομηχανία. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ο Alan Grant, ένας από τους πρωτοπόρους της κατάρτισης στην επιχειρηματικότητα στο κολέγιο του Babson στη Μασαχουσέττη των ΗΠΑ, όρισε την επιχειρηματικότητα ως τη «σημαντικότερη ακαδημαϊκή τάση για την εκπαίδευση σε θέματα επιχειρήσεων τον 21ο αιώνα». Ωστόσο στην Ελλάδα, λόγω ιδεολογικοπολιτικών αγκυλώσεων στα πανεπιστήμια αλλά και του στρεβλού μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας, επί δεκαετίες η συνεργασία επιχειρήσεων – ΑΕΙ ήταν ασθενική και διαπνεόταν από δυσπιστία.

Πλέον η ενίσχυση της σχέσης των πανεπιστημίων με τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι επιτακτική. Για τον λόγο αυτόν η κυβέρνηση από την επόμενη χρονιά θα επενδύσει στην υλοποίηση ευρύτατου προγράμματος βιομηχανικών διδακτορικών. Δηλαδή θα χρηματοδοτηθούν διδακτορικά προγράμματα που θα οργανωθούν στα ελληνικά ΑΕΙ, εστιασμένα σε πεδία και αντικείμενα ενδιαφέροντος των ελληνικών επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα θα δοθούν συνολικά 36.000.000 ευρώ για 249 διδακτορικά τριετούς διάρκειας στα ΑΕΙ. Εξ αυτών τα 14.940.000 ευρώ θα χορηγηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και ίδιο ποσό θα δοθεί από τις επιχειρήσεις. Επίσης, από την κυβέρνηση θα δοθούν 6.000.000 ευρώ για εξοπλισμό. Η πρωτοβουλία θα είναι επωφελής και για τα δύο μέρη: το ακαδημαϊκό προσωπικό (φοιτητές, ερευνητές, διδάσκοντες) και τις βιομηχανίες. Ευρύτερα, μέσω της επιτυχίας του εγχειρήματος θα επωφεληθεί η ελληνική οικονομία. «Για χρόνια επικρατούσε το ιδεολόγημα που ήθελε την Παιδεία να είναι εντελώς ανεξάρτητη από την αγορά. Σύμφωνα με αυτό, ο λόγος που σπουδάζουμε είναι αποκλειστικώς και μόνο για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Τα βιομηχανικά διδακτορικά είναι η απάντηση σε αυτές τις παρωχημένες αντιλήψεις. Η επιστημονική γνώση στηρίζει την ελληνική βιομηχανία και βοηθάει την οικονομία να κοιτάξει με αυτοπεποίθηση προς το μέλλον», δήλωσε χθες στην «Κ» ο υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για την ανώτατη εκπαίδευση, Αγγελος Συρίγος.

Τα στοιχεία που δημοσιοποίησε χθες ο ΣΕΒ καταδεικνύουν την αξία της συνεργασίας. «Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και τη μετάβαση των νέων από την εκπαίδευση στην απασχόληση. Φαινόμενα όπως τα υψηλά ποσοστά νεανικής ανεργίας, το brain drain, η ατελής και φθίνουσα τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση καταδεικνύουν τη δυσκολία ενσωμάτωσης των νέων στην αγορά εργασίας. Η έλλειψη εργασιακής εμπειρίας συμβάλλει στην υψηλή ανεργία των νέων αποφοίτων ΑΕΙ. Η διδακτορική βαθμίδα συνήθως δεν αποτελεί πεδίο αλληλεπίδρασης μεταξύ της έρευνας που παράγεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και των επιχειρήσεων, παρά το υψηλό επίπεδο επιστημονικής αριστείας των ελληνικών ΑΕΙ», λέει ο ΣΕΒ, προσθέτοντας ότι «πανεπιστήμια και επιχειρήσεις χρειάζεται και μπορούν να συνεργαστούν, με δομημένο και συστηματικό τρόπο, μέσα σε ένα πλαίσιο αμοιβαίας κατανόησης των αναγκών».

Τα πρώτα βήματα για βιομηχανικά διδακτορικά έγιναν από το Παν. Πατρών, που ξεκίνησε από τον Οκτώβριο, και από το Οικονομικό Παν. Αθηνών, που υπέγραψε αναλόγου περιεχομένου συνεργασία με τον ΣΕΒ. «Τα ελληνικά ΑΕΙ βγαίνουν από το κέλυφός τους», αναφέρει σήμερα στην «Κ» ο αρμόδιος αντιπρύτανης του Παν. Πατρών, Παναγιώτης Δημόπουλος.

Συνεργασία ΟΠΑ – ΣΕΒ σε οκτώ πυλώνες
Συμφωνία συνεργασίας υπέγραψαν οι διοικήσεις του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) και του ΣΕΒ, η οποία περιλαμβάνει άμεσα υλοποιήσιμες πρωτοβουλίες και δράσεις σε οκτώ πυλώνες εκπαίδευσης, έρευνας και διασύνδεσης με την αγορά εργασίας. Η συνεργασία περιλαμβάνει τα εξής:

• Εφαρμοσμένη διδακτορική έρευνα σε θέματα που ενδιαφέρουν τα μέλη του ΣΕΒ, μέσω της εκπόνησης εφαρμοσμένων διδακτορικών διατριβών από φοιτητές του ΟΠΑ. Θα προκηρυχθούν έξι ερευνητικές θέσεις σε θέματα ψηφιακού μετασχηματισμού και αιχμής στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, διοικητικής επιστήμης και διοίκησης επιχειρήσεων στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, στατιστικής, λογιστικής και χρηματοοικονομικής επιστήμης, οικονομικών, μάρκετινγκ στην ψηφιακή εποχή.

• Αναλύσεις και μελέτες σε θέματα που απασχολούν τις επιχειρήσεις-μέλη ΣΕΒ, ειδικά τη βιομηχανία, μέσω μεταπτυχιακών διπλωματικών εργασιών και μεταδιδακτορικής έρευνας, με μικρή συγχρηματοδότηση από τις επιχειρήσεις.

• Πρακτική άσκηση για φοιτητές του ΟΠΑ στις επιχειρήσεις-μέλη του ΣΕΒ.

• Αναβάθμιση δεξιοτήτων με εξειδικευμένα προγράμματα του ΟΠΑ για τις ψηφιακές δεξιότητες, που απαιτούνται στην αγορά εργασίας.

• Ψηφιακός μετασχηματισμός με εκπαιδευτικά προγράμματα για στελέχη επιχειρήσεων, αλλά και με εξειδικευμένη ομάδα του ΟΠΑ που θα λειτουργούν ως μέντορες των επιχειρήσεων για τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό.

• Διασύνδεση με την καινοτομία μέσω προγραμμάτων, για νεοφυείς αλλά και υφιστάμενες επιχειρήσεις, για τη μετατροπή νέων ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες προς την Ελλάδα και το εξωτερικό, μέσα από τις υπηρεσίες του Κέντρου Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας του ΟΠΑ.

• Διασύνδεση με την αγορά εργασίας μέσω συναντήσεων με στελέχη επιχειρήσεων και επισκέψεων σε επιχειρήσεις για τη μεταφορά εμπειριών από την αγορά προς τους φοιτητές.

• Ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ των δύο οργανισμών και των επιχειρήσεων για διαρκή βελτίωση της διασύνδεσης εκπαίδευσης και έρευνας με την αγορά εργασίας.

«Η συνεργασία μας με τον ΣΕΒ, όπως και με άλλους φορείς της ελληνικής επιχειρηματικότητας, ανοίγει νέους ορίζοντες τόσο για τους φοιτητές και τη νέα γενιά, όσο και για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους σε αυτές. Είναι η υλοποίηση της σύνδεσης μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και της πραγματικής οικονομίας. Αυτή η ουσιαστική σύνδεση μόνο οφέλη μπορεί να επιφέρει σε ολόκληρο το οικοσύστημα της ελληνικής οικονομίας», δήλωσε ο πρύτανης του ΟΠΑ Δημήτρης Μπουραντώνης, ενώ ο πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΣΕΒ Ευθύμιος Ο. Βιδάλης ανέφερε ότι «στη νέα εποχή της γνώσης και σε έναν κόσμο που αλλάζει, η συνεργασία των επιχειρήσεων με την ανώτατη εκπαίδευση και την έρευνα αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για τη σύνδεση με την αγορά εργασίας, την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού, την πράσινη μετάβαση, την αξιοποίηση της καινοτομίας στην παραγωγή».

Στην πρώτη γραμμή το Παν. Πατρών
Πρόγραμμα βιομηχανικών διδακτορικών υλοποιεί από το τρέχον ακαδημαϊκό έτος το Πανεπιστήμιο Πατρών σε συνεργασία με επιχειρήσεις. Το πρόγραμμα υποστηρίζει τετραετή διδακτορικά προγράμματα βιομηχανικού προσανατολισμού, μέσω της συνεργασίας του Παν. Πατρών και μιας ιδιωτικής επιχείρησης/βιομηχανίας που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και ενός υποτρόφου υποψήφιου διδάκτορα. «Το πρόγραμμα “Βιομηχανικά Διδακτορικά UPatras IQ”, όπως ονομάζεται, στοχεύει στην υποστήριξη πτυχών της οικονομίας μας σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Αφενός η βελτίωση των εγχώριων προϊόντων και υπηρεσιών ή η ανάπτυξη νέων εκτιμάται ότι θα επιτρέψουν την ταχύτατη κλιμάκωση των πωλήσεων στη διεθνή αγορά, αφού αυτά καταστούν ανταγωνιστικά, αφετέρου είναι δυνατόν να βελτιωθεί η παραγωγική διαδικασία ώστε να επιτευχθεί οικονομία κλίμακας», αναφέρει στην «Κ» ο Παναγιώτης Δημόπουλος, αντιπρύτανης στο Πανεπιστήμιο Πατρών και αρμόδιος για το σχετικό πρόγραμμα βιομηχανικών διδακτορικών. «Η χρηματοδότηση των ΑΕΙ τα τελευταία χρόνια βαίνει μειούμενη από το κεντρικό κράτος. Ως εκ τούτου τα ιδρύματα, προκειμένου να διατηρήσουν αλλά κυρίως να αυξήσουν το επίπεδο και την ποιότητα των παρεχόμενων σπουδών, είναι αναγκαίο να στραφούν και σε άλλες κατευθύνσεις για την εξεύρεση πόρων. Η γνώση αποτελεί το “παραγόμενο προϊόν” των πανεπιστημίων και η αξιοποίησή της, μαζί βεβαίως με άλλες δράσεις που δεν είναι αντικείμενο αυτής της συζήτησης, είναι δυνατόν να τα καταστήσει ανταγωνιστικά σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας μας, προκειμένου να καταστεί και αυτός ανταγωνιστικός, χρειάζεται την προστιθέμενη αξία που θα προσδώσει η εφαρμογή της παραγόμενης γνώσης και της τεχνολογίας για να κάνει επενδύσεις και να υπάρξει οικονομική εξέλιξη», προσθέτει ο ίδιος. Τα βασικά χαρακτηριστικά του προγράμματος είναι τα εξής:

• Ο διδακτορικός τίτλος απονέμεται από το Παν. Πατρών και το μέλος ΔΕΠ που θα υποβάλει την πρόταση θα είναι και ο επιβλέπων του υποτρόφου υποψηφίου διδάκτορος.

• Η επιχείρηση/βιομηχανία ορίζει κάποιο στέλεχός της ως επιστημονικό εκπρόσωπό της, αρμόδιο για την υποστήριξη του ερευνητικού έργου του υποτρόφου υποψηφίου διδάκτορος.
• Ο υπότροφος υποψήφιος διδάκτωρ δεν μπορεί να είναι εργαζόμενος της επιχείρησης, του Παν. Πατρών ή οποιουδήποτε άλλου δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα.

• Για τη διεξαγωγή της έρευνάς του ο υπότροφος δύναται να αξιοποιήσει τις υποδομές του Παν. Πατρών καθώς και της επιχείρησης.

• Τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας της διδακτορικής διατριβής ανήκουν σε όλους τους εμπλεκομένους και ορίζονται σε ιδιωτικό συμφωνητικό.

• Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το ΑΕΙ και την επιχείρηση εξ ημισείας και οι φοιτητές λαμβάνουν μηνιαίως περί τα 835 ευρώ.

Η πρώτη πρόσκληση του προγράμματος ανακοινώθηκε στο τέλος του έτους 2020 και υποβλήθηκαν 14 προτάσεις από τρεις σχολές του Παν. Πατρών (Πολυτεχνική, Θετικών Επιστημών, Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης Επιχειρήσεων). Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν την άνοιξη του 2021 και τα χρηματοδοτούμενα έργα ξεκίνησαν το τρέχον ακαδημαϊκό έτος 2021-2022.

Πηγή: kathimerini.gr