Αναστάσιος ο Γόρδιος: Ο Διδάσκαλος που η ΔΙΣ αναγράφει στις Αγιολογικές Δέλτους

Με απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, κατόπιν εισηγήσεως της Συνοδικής Επιτροπής Νομοκανονικών και Δογματικών Ζητημάτων και προτάσεως του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καρπενησίου κ. Γεωργίου, αναγράφεται στις Αγιολογικές Δέλτους της Εκκλησίας ο Διδάσκαλος Αναστάσιος Γόρδιος (1654 – 7 Ιουνίου 1729). Η ΔΙΣ κάνει λόγο για έναν φωτισμένο Διδάσκαλο, ο οποίος “διεκρίθη για την οσιακή βιοτή του, αλλά και την προσφορά του στην Εκκλησία, το Γένος και την Παιδεία”.

Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους Δασκάλους του Γένους, ο οποίος διέπρεψε κατά τη λεγόμενη Προδρομική περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, όπως σημείωνε ο Φιλόλογος Νικόλαος Κατοίκος, σε άρθρο του υπό τον τίτλο “Φωτεινές Μορφές του τόπου μας – Ποιός ήταν ο Αναστάσιος Γόρδιος (1654-1729)”, που δημοσιεύτηκε στην τριμηνιαία έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος & Φαναριοφερσάλων “Άγιος Σεραφείμ”, στο τεύχος 17ο του Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου 2009.

Και επεσήμανε ο κ. Κατοίκος:

Ο Αναστάσιος Γόρδιος θεωρούνταν ένας από τους αρτιότερα μορφωμένους Δασκάλους του Γένους και απέκτησε μεγάλη φήμη στην εποχή του ως λόγιος, δάσκαλος, γιατρός και κοινωνικός εργάτης. Γεννήθηκε το 1654 στα Βραγκιανά των Αγράφων, όπου στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτούργησε για δύο αιώνες το περίφημο “Ελληνομουσείον των Αγράφων”, Ανώτερη Σχολή των Ελληνικών Γραμμάτων.

Τη Σχολή αυτή την ίδρυσε το 1662 ένας άλλος λόγιος και Δάσκαλος του Γένους, ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, πού υπήρξε και δάσκαλος του Γόρδιου.

Ο Ευγένιος γρήγορα διαπιστώνει το ήθος και τη φιλομάθεια του Αναστασίου και τον θέτει υπό την προστασία του. Το 1676 τον στέλνει για ευρύτερες σπουδές στην Αθήνα, όπου ακούει δασκάλους, όπως τον Ιωάννη Μπενιζέλο και τον Νικόδημο Μαζαράκη. Ο τελευταίος εκτιμά τον νεαρό μοναχό και τον στέλνει στην Ιταλία για ανώτερες σπουδές.

Στην Πάδοβα βρίσκουμε το Γόρδιο να κάνει φιλολογικές, θεολογικές και ιατρικές σπουδές. Λίγο αργότερα παρακολουθεί φυσικομαθηματική στη Ρώμη.

Ύστερα από λαμπρές σπουδές πέντε ετών στο Εξωτερικό, ο Γόρδιος επιστρέφει στην “ολιγάνθρωπη” γενέτειρά του και αναλαμβάνει τη διεύθυνση του “Ελληνομουσείου”, μολονότι έχει προτάσεις να διδάξει με μεγάλες αμοιβές σε ξένες χώρες. Η πατρίδα, γράφει ο ίδιος σε μια επιστολή του, χρειάζεται βοήθεια και πρέπει να βοηθηθεί.

Εγκαθίσταται λοιπόν στο μικρό Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής (στη θέση Γούβα των Βραγκιανών) και διακρίνεται ως δάσκαλος και ως άνθρωπος της φιλαλληλίας και της αρετής. Πολλοί μαθητές του, όπως ο Θεοφάνης από τα Άγραφα, ο Μιχαήλ Μαυρομμάτης από το Μεσολόγγι και ο Νικόλαος Λογοθέτης από το Γαλαξείδι, διακρίνονται αργότερα ως σπουδαίοι δάσκαλοι στις ιδιαίτερες πατρίδες τους.

Εκεί στο απόμακρο χωριό του, που είναι φτωχό και αποκομμένο συγκοινωνιακά και που είναι εκτεθειμένο στις αλλεπάλληλες επιδρομές των ληστών, αναπτύσσει τη δράση του ο Γόρδιος, μοιράζοντας το χρόνο του στη διδασκαλία, τη συγγραφή, το κήρυγμα, καθώς και στην ανέγερση σχολείων, εκκλησιών και άλλων κοινωφελών έργων. Αλληλογραφεί με πολλά πρόσωπα και ζητεί τη συνδρομή τους (μας σώθηκαν 750 περίπου επιστολές του)·, άλλοτε πάλι δίνει με τις επιστολές του συμβουλές-θρησκευτικού, ηθικού, γλωσσικού ή ιατρικού περιεχομένου.

Η φήμη του διατρέχει ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα, από όπου έρχονται συνέχεια επιστολές για κάθε λογής ζητήματα και απορίες. Και εκείνος απαντάει σε όλους με ευθυκρισία και με προσοχή και τους βοηθάει. Μα το θέμα που τον γοητεύει είναι το βιβλίο. “Ζήτηση βιβλίων, δανεισμοί, ανταλλαγές, βιβλιοδεσίες περνούν και ξαναπερνούν μέσα από τα γράμματά του” (Κ.Θ. Δημαράς).

Πεθαίνοντας ο Γόρδιος, σε ηλικία 75 ετών, το 1729, άφησε πίσω του ένα τεράστιο έργο από επιστολές, από μεταφράσεις Αρχαίων και από άλλα έργα, κυρίως διδακτικά της Γραμματικής. Αυτό το έργο του, μαζί με το κοινωνικό του έργο, και τη φωτεινή ζωή του “έμειναν και μετά το θάνατό του μια λαμπάδα αναμμένη μέσα στα σκοτάδια της δουλείας”.

“Και αν είχα και θησαυρόν χρημάτων, ήθελα τον εξοδιάσει εις θησαυρόν βιβλίων”.

Αναστάσιος Γόρδιος