Το μοναστήρι του Αγίου Πνεύματος στον Κισσό Ρεθύμνου
Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό του Κισσού στο Ρέθυμνο Κρήτης βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Πνεύματος, με την μακρόχρονη ιστορία και τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Αναφορικά με την ίδρυση της Μονής, αυτή φέρεται να έγινε από την Αρχόντισσα Μαρία, η οποία μάλιστα είχε βυζαντινή καταγωγή και έζησε τον 13ο αιώνα. Χάρη στη μεγάλη περιουσία που είχε στην κατοχή της, το μοναστήρι του Αγίου Πνεύματος μετατράπηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα σε ένα μεγάλο πνευματικό κέντρο.
Αναφορές στη λειτουργία και στον ρόλο του μοναστηριού έχουν βρεθεί και σε ενετικά αρχεία τα οποία έχουν διασωθεί. Σύμφωνα με ιστορικούς, η Μονή αποτέλεσε μία εθνική εστία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, διαφυλάσσοντας την πίστη των Κρητικών στον Θεό και συντηρώντας άσβεστη την ελπίδα για ελευθερία. Στο μοναστήρι λειτουργούσε κρυφό σχολειό, ιεροδιδασκαλείο αλλά και το επαρχιακό κέντρο μαθήσεως το οποίο μάλιστα ήταν το μοναδικό στην περιοχή.
Το μένος των Τούρκων για το μοναστήρι του Αγίου Πνεύματος ήταν τέτοιο, που τον Ιούνιο του 1821 το πυρπόλησαν και θανάτωσαν τον ηγούμενο και τέσσερις μοναχούς. Από τη συγκεκριμένη λεηλασία των εγκαταστάσεων του μοναστηριού, διασώθηκε μόνο ο δίκλιτος ναός (Αγίου Νικολάου και Αγίου Πνεύματος).
Το 1836 ο τότε Επίσκοπος Λάμπης και Σφακίων Νικόδημος έκανε μία πρώτη προσπάθεια για να δώσει και πάλι ‘’πνοή’’ στο ιστορικό αυτό μοναστήρι, ιδρύοντας την “Σχολή του Αγίου Πνεύματος”, ενώ το 1894 ο Επίσκοπος Ευμένιος Ξηρουδάκης αποφασίζει να χτιστεί στο μοναστήρι το Επισκοπείο.
Σημαντική στιγμή θεωρείται η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού το 1979 να ανακηρύξει το μοναστήρι σε διατηρητέο κτίσμα και άμεσα ξεκίνησαν προσπάθειες, με πρωτοβουλία και των κατοίκων της περιοχής, προκειμένου από τη μία να επαναλειτουργήσει η Μονή και από την άλλη να αναδειχθούν τα κτίσματα της. Το 2007 έγιναν τα εγκαίνια του αναστηλωμένου Καθολικού του Αγίου Πνεύματος, ενώ το 2011 ύστερα από 200 χρόνια απέκτησε η Μονή τον πρώτο Καθηγούμενό της.
Το μοναστήρι του Αγίου Πνεύματος, με τη λαμπρή ιστορία του, αποτελεί σημείο συνάντησης προσκυνητών απ’ όλη την Κρήτη, αλλά και από την Ελλάδα, οι οποίοι το επισκέπτονται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες.
