Η Ιερά Μονή Καψά στη Σητεία της Κρήτης

Η Μονή Καψά είναι ένα από τα ιστορικότερα μοναστήρια στην περιοχή της Σητείας στην Κρήτη και βρίσκεται στην δυτική πλευρά της εξόδου του φαραγγιού των Περβολακίων προς τη θάλασσα. Το ακριβές έτος ίδρυσης της Μονής παραμένει άγνωστο, ωστόσο ο τοιχογραφικός διάκοσμος (13ος-14ος αιώνας) δίνει πληροφορίες για την χρονολόγηση του μοναστηριού. Οι ιστορικοί και αρχαιολόγοι έχουν καταλήξει μάλιστα στο συμπέρασμα ότι κατά την επανίδρυση της Μονής στις αρχές του 19ο αιώνα υπήρχαν δύο ερειπωμένα κελιά και κατ’ επέκταση υπήρχε μοναστήρι στην περιοχή.

Το 1844 ο Ιωάννης Βιτσέντζος ή Γεροντογιάννης (Όσιος Ιωσήφ ο Γεροντογιάννης) αποφασίζει να μονάσει στην περιοχή, αρχικά ως ασκητής ζώντας σε σπηλιά, ενώ στη συνέχεια επισκευάζει τα έρημα μέχρι τότε κελιά που βρίσκονταν στο σημείο.

Ο βίος του Γεροντογιάννη προσελκύει στο μοναστήρι και άλλους μοναχούς, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία ιδιαίτερα δραστήρια μοναστική κοινότητα η οποία ξεκινά την κατασκευή και άλλων κτισμάτων. Το 1866 Ηγούμενος της Μονής αναλαμβάνει ο Ιωσήφ Γεροντάκης, ο οποίος επεκτείνει ακόμα περισσότερο τις εγκαταστάσεις του μοναστηριού.

Σπουδαίος ήταν ο ρόλος της Μονής κατά την διάρκεια της κατοχής το 1940, καθώς στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων κατέφευγαν εκεί προκειμένου να βρουν καταφύγιο με στόχο να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς στην Αίγυπτο. Ο τότε ηγούμενος Ιλαρίων περιέθαλπε κυνηγημένους ντόπιους από τα στρατεύματα κατοχής, ενώ στο μοναστήρι λειτουργούσε και ασύρματος. Η μανία των Γερμανών για το μοναστήρι υπήρξε η αφορμή να κηρυχθεί η περιοχή νεκρή ζώνη και να ερημωθεί το μοναστήρι.

Στο κέντρο του κτιριακού συγκροτήματος του μοναστηριού βρίσκεται ο σπηλαιώδης Ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να θαυμάσουν από κοντά και να προσκυνήσουν σπουδαίες εικόνες της λεγόμενης κρητικής σχολής και συγκεκριμένα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.