Ψήφισμα – κόλαφος για την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας

Η Αγία Σοφία «είναι ένας από τους πιο σημαντικούς χώρους παγκόσμιας κληρονομιάς και ένα θρυλικό σύμβολο της αλληλεπίδρασης μεταξύ πολιτισμών και της συνύπαρξης πολιτισμών. Η υπέροχη ομορφιά της Αγίας Σοφίας ξεπερνά τις θρησκείες». Οι φράσεις αυτές εμπεριέχονται στο ψήφισμα που υιοθέτησε την Παρασκευή η αρμόδια Επιτροπή Πολιτισμού, Επιστημών, Παιδείας και ΜΜΕ του Συμβουλίου της Ευρώπης, με ψήφους 25 υπέρ, 2 κατά και 2 «παρών». Το ψήφισμα – κόλαφος για τη μετατροπή του παγκόσμιου αυτού πολιτιστικού μνημείου σε τέμενος ήταν το αποτέλεσμα της καλής δουλειάς που προηγήθηκε, από τους βουλευτές από την Ελλάδα, Φωτεινή Πιπιλή και Αλέξανδρο Τριανταφυλλίδη, αλλά και από τους συναδέλφους τους από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Το ψήφισμα

Το τελικό ψήφισμα που υιοθέτησε τελικά η επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης ήταν, άλλωστε, μια πρόταση του βουλευτή του Δημοκρατικού Συναγερμού, Νίκου Τορναρίτη, που είναι και ο πρόεδρος της κυπριακής αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Το ψήφισμα, αναλυτικά, αναφέρει: «Η αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας, στην Κωνσταντινούπολη, από μουσείο σε τζαμί στις 13 Ιουλίου 2020 είναι ενδεικτική της αδιαφορίας της Τουρκίας για πολιτιστικές και θρησκευτικές αξίες. Αυτό το μνημείο είναι ένας από τους πιο σημαντικούς χώρους παγκόσμιας κληρονομιάς και ένα θρυλικό σύμβολο της αλληλεπίδρασης μεταξύ πολιτισμών και της συνύπαρξης πολιτισμών. Η υπέροχη ομορφιά της Αγίας Σοφίας ξεπερνά τις θρησκείες. Ως αρχιτεκτονικό αριστούργημα είχε ευρεία επιρροή τόσο στη δυτική όσο και στην ισλαμική τέχνη. Η παραβίαση αυτής της μοναδικής κληρονομιάς είναι κατακριτέα και απαράδεκτη. Πρόκειται επίσης για ένα διαχωριστικό βήμα προς τα πίσω, που υπονομεύει σαφώς την κοσμική ταυτότητα και την πολυπολιτισμική κληρονομιά της Τουρκίας».

Και το ψήφισμα καταλήγει: «Η απόφαση αυτή έρχεται επίσης σε αντίθεση με τις βασικές αξίες και αρχές της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, ιδίως όσον αφορά το διαθρησκευτικό και διαπολιτισμικό διάλογο και την αρχή της συνύπαρξης. Ως πολυπολιτισμική οργάνωση εξ ορισμού, πρέπει να οικοδομήσουμε συνεκτικές κοινωνίες που είναι δεκτές στην ποικιλομορφία -και να βρούμε τρόπους για άτομα διαφορετικών θρησκειών και πεποιθήσεων να συνυπάρχουν ειρηνικά σε διάφορες κοινωνίες προστατεύοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους, προστατεύοντας το κράτος δικαίου και εγγυόμαστε θρησκευτική ελευθερία».

Τι προηγήθηκε

Πριν το θέμα φθάσει στην αρμόδια Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης, είχε προηγηθεί η παρέμβαση της επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ντόρας Μπακογιάννη. Η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και πρώην υπουργός απέστειλε επιστολή στον πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης Rik Daems, από τον οποίο ζητούσε να ελεγχθεί νομικά η κίνηση της γείτονος από το Συμβούλιο της Βενετίας, το ανώτατο όργανο του Συμβουλίου για ζητήματα Διεθνούς Δικαίου.

Στην πρώτη συζήτηση που έγινε στην Επιτροπή Πολιτισμού, Επιστημών, Παιδείας και ΜΜΕ του Συμβουλίου της Ευρώπης, στα μέσα Οκτωβρίου, μίλησαν δύο βουλευτές από την Τουρκία, οι οποίοι και ισχυρίστηκαν, μεταξύ άλλων, ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο, στην οποία δεν λειτουργεί ούτε ένα τζαμί.

Τους ισχυρισμούς αυτούς αντέκρουσε στη σημερινή, καταληκτική συνεδρίαση η αντιπρόεδρος της Επιτροπής και βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Φωτεινή Πιπιλή, με την οποία επικοινώνησε το ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Σήμερα στην πολύωρη συνεδρίαση απαντώντας σε πολύ αυστηρό τόνο στους Τούρκους βουλευτές, παρουσίασα καταθέτοντας μάλιστα και φωτογραφίες από το προσωπικό μου αρχείο για τις πολυδάπανες από δεκαετίες, αποδείξεις του σεβασμού της Ελλάδας στα οθωμανικά μνημεία -τεμένη, χαμάμ, κρήνες, μπεζεστένια κ.λπ.- ενώ τους αποστόμωσα με τα πολύτιμα στοιχεία που μου έστειλε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γιώργος Καλαντζής», βάσει των οποίων αποδεικνύεται ότι «εδώ και δεκαετίες λειτουργούν περισσότερα από 250 τζαμιά στην περιοχή της Θράκης, ένα στη Ρόδο, ένα στην Κω, ένα στη Θήβα».

Όπως ήταν αναμενόμενο η Φ. Πιπιλή επικαλέστηκε και το γεγονός ότι λίγες ημέρες πριν, στις 3 Νοεμβρίου, άνοιξε το κεντρικό τζαμί των Αθηνών, στο Βοτανικό.

Την πρακτική της Τουρκίας στο συγκεκριμένο θέμα, αλλά όχι μόνον, είχε στηλιτεύσει στις δικές του παρεμβάσεις στις δύο προηγούμενες συνεδριάσεις και ο Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, με τον οποίο επίσης συνομίλησε το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Έκανε μάλιστα λόγο για «κράτος – διεθνή ταραξία, που παραβιάζει συστηματικά και απροκάλυπτα το διεθνές δίκαιο» και αντικρούοντας τις προηγηθείσες παρεμβάσεις των βουλευτών από τη γείτονα, επεσήμανε ότι «τα κυριαρχικά δικαιώματα κάθε χώρας, και για αυτό και της Τουρκίας επίσης (όπως στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας) είναι ξεκάθαρο ότι οροθετούνται από τις διεθνείς συμβάσεις, επί του προκειμένου από την Σύμβαση της UNESCO, την οποία η τουρκική κυβέρνηση παραβίασε με την προκλητική της απόφαση για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας σε τζαμιά».

Ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στοιχειοθέτησε παράλληλα το χαρακτηρισμό του «κράτους – διεθνή ταραξία» φέρνοντας τρία παραδείγματα: Το άνοιγμα της κλειστής περιοχής των Βαρωσίων, την ενεργό ανάμιξη της Τουρκίας στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθώς και την έκδοση παράνομων ΝΑVTEX, όπως είπε, στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο.

«Προσβλέπω», κατέληξε, «σε ένα ισχυρό ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης απόλυτης καταδίκης της απαράδεκτης αυτής ενέργειας του Προέδρου Ερντογάν. Προσβλέπω και ζητώ το Συμβούλιο της Ευρώπης να απαιτήσει, με κάθε προβλεπόμενο από το καταστατικό του μέσο, να αρθεί άμεσα αυτό το παγκόσμιο πολιτισμικό έγκλημα. Η Αγία Σοφία και η Μονή της Χώρας να επιστρέψουν στο οικουμενικό ιστορικό τους καθεστώς, να επιστρέψουν στο status quo ante».

Ο Αλ. Τριανταφυλλίδης μετέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το εξής περιστατικό: οι βουλευτές από την Τουρκία όταν ήλθε η ώρα να μιλήσουν -μέσω τηλεδιάσκεψης φυσικά- είχαν ένα μεγάλο κάδρο του Κεμάλ Ατατούρκ πίσω τους, εικόνα που δεν άφησε ασχολίαστη ο βουλευτής από την Αρμενία που μετέχει στην ίδια Επιτροπή. Ο Κεμάλ ήταν αυτός που είχε κάνει μουσείο την Αγία Σοφία παρατήρησε, αλλά απάντηση δεν πήρε…