«Σύννεφα πολέμου» πάνω από Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν

Με «σύννεφα πολέμου» ξημέρωσε η Κυριακή πάνω από τον Καύκασο. Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, υπό αδιευκρίνιστες ακόμη συνθήκες, καθώς η μία πλευρά κατηγορεί την άλλη για έναρξη εχθροπραξιών, βρίσκονται πλέον στα πρόθυρα πολεμικής σύρραξης. Στο επίκεντρο της σύγκρουσης είναι η περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια περιοχή με αρμενική πλειονότητα που βρίσκεται εντός του Αζερμπαϊτζάν, η οποία όμως έχει αποσχιστεί με την υποστήριξη του Γερεβάν.

Οι συγκρούσεις που σημειώθηκαν την Κυριακή, είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους όχι μόνο στρατιώτες αλλά και άμαχος πληθυσμός από τις δύο πλευρές. Τουλάχιστον 16 στρατιώτες των αυτονομιστών σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 100 τραυματίστηκαν στις μάχες, σύμφωνα με τις αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσαν επίσης θύματα μεταξύ των αμάχων: το Γερεβάν κάνει λόγο για μία γυναίκα και ένα παιδί νεκρούς, ενώ το Μπακού ανακοίνωσε ότι σκοτώθηκε μια πενταμελής οικογένεια Αζέρων.

Το Υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε κατελήφθησαν έξι χωριά που ήταν υπό τον έλεγχο των Αρμενίων, μια πληροφορία που αρχικά διαψεύστηκε από το Γερεβάν. Ωστόσο, αργότερα ο ηγέτης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Αραγίκ Χαρουτγιουνιάν, επιβεβαίωσε ότι ο αποσχισθείς θύλακας έχασε κάποιες θέσεις του, στις συγκρούσεις με τον στρατό του Αζερμπαϊτζάν.

Το Μπακού υποστηρίζει επίσης ότι κατέλαβε ένα στρατηγικής σημασίας ύψωμα στο Καραμπάχ. Στο Αζερμπαϊτζάν επιβλήθηκε στρατιωτικός νόμος, καθώς και απαγόρευση της κυκλοφορίας στην πρωτεύουσα Μπακού, σε πολλές μεγάλες πόλεις και στη ζώνη κοντά στη γραμμή του μετώπου, κατά τις νυχτερινές ώρες.

Νωρίτερα, ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν κήρυξε επίσης «γενική κινητοποίηση» και «στρατιωτικό νόμο» στη χώρα. Το ίδιο έπραξαν και οι αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. «Το αυταρχικό καθεστώς (σ.σ. του Αζερμπαϊτζάν) κήρυξε και πάλι τον πόλεμο στον λαό της Αρμενίας», είπε ο Πασινιάν, εκτιμώντας ότι οι δύο χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα ενός «πολέμου ευρείας κλίμακας» με «απρόβλεπτες συνέπειες». Κάλεσε επίσης τη διεθνή κοινότητα να εμποδίσει μια τουρκική «παρέμβαση» στη σύγκρουση αυτήν.

Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιες, κατήγγειλε την «επίθεση» της Αρμενίας, υποσχόμενος ότι η χώρα του «θα νικήσει» το Ερεβάν. Το Υπουργείο Άμυνας της χώρας ανακοίνωσε ότι εξαπέλυσε «αντεπίθεση σε όλη τη γραμμή του μετώπου» στο Καραμπάχ, με στόχο «να τερματιστούν οι στρατιωτικές δραστηριότητες των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας».

Το Υπουργείο Άμυνας του Καραμπάχ, από την άλλη, λέει ότι κατέστρεψε τέσσερα ελικόπτερα, 15 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και 10 αζέρικα άρματα μάχης. Σε ένα βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Γερεβάν φαίνονται δύο αζέρικα άρματα που δέχονται πυρά και υψώνεται πυκνός καπνός, δίπλα σε τρία άλλα άρματα.

Το Μπακού παραδέχτηκε ότι ένα ελικόπτερο του καταρρίφθηκε, διευκρινίζοντας ότι το πλήρωμα διασώθηκε. Λέει επίσης ότι κατέστρεψε 12 αντιαεροπορικές συστοιχίες. Και ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν δημοσιοποίησε ένα βίντεο που δείχνει από ψηλά την καταστροφή τριών εχθρικών στρατιωτικών οχημάτων.

Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας

Με τη Μόσχα να παίζει τον ρόλο του διαιτητή στην περιοχή, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ζήτησε να σταματήσουν οι συγκρούσεις, οι χειρότερες από το 2016 σε αυτήν την αμφισβητούμενη περιοχή.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεσμεύτηκε ότι θα βοηθήσει «με όλα τα μέσα» το Μπακού, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Αζέρο ομόλογό του. Η Άγκυρα διατηρεί κατά παράδοση στενές, φιλικές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν.

Το γειτονικό Ιράν από την πλευρά του δήλωσε έτοιμο να μεσολαβήσει για να ξεκινήσουν συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών.

Τον τερματισμό των εχθροπραξιών ζήτησαν, επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Γαλλία. Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, απηύθυνε έκκληση το βράδυ της Κυριακής, με αποδέκτες το Αζερμπαϊτζάν και στους αυτονομιστές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που στηρίζονται από την Αρμενία, «να σταματήσουν αμέσως τις μάχες» στη διαφιλονικούμενη περιοχή. Ο Γκουτέρες ζήτησε από όλες τις πλευρές να αποκλιμακώσουν την ένταση και να επιστρέψουν, χωρίς καθυστέρηση, στο τραπέζι ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, ανέφερε ο εκπρόσωπός του, Στεφάν Ντουζαρίτς. Σύμφωνα με τον Ντουζαρίτς, ο Γκουτέρες σκοπεύει να μιλήσει τόσο με τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, όσο και με τον Πρωθυπουργό της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν.

Στην παρέμβασή τους, οι ΗΠΑ προέτρεψαν το Αζερμπαϊτζάν και τους αυτονομιστές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ «να σταματήσουν αμέσως τις εχθροπραξίες» σε αυτόν τον διαφιλονικούμενο θύλακα. Ο «υπ’ αριθμόν 2» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Στίβεν Μπίγκαν κάλεσε και τις δύο πλευρές να σταματήσουν αμέσως τις συγκρούσεις «να χρησιμοποιήσουν μέσα άμεσης επικοινωνίας, για να εμποδιστεί κάθε άλλη κλιμάκωση και να αποφύγουν κάθε ενέργεια ή δήλωση που θα υποδαύλιζε τις εντάσεις στην περιοχή», αναφέρεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Μια ξεχασμένη σύγκρουση

Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι το θέατρο ενός πολέμου που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και στοίχισε τη ζωή σε 30.000 ανθρώπους. Το Μπακού θέλει να ανακτήσει τον έλεγχο στην περιοχή αυτή, που δεν έχει αναγνωριστεί από καμία χώρα ως ανεξάρτητη δημοκρατία. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο εδώ και χρόνια. Συχνά σημειώνονται συγκρούσεις μεταξύ των αυτονομιστών και των Αζέρων, αλλά και μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων, πιο πρόσφατα τον περασμένο Ιούλιο.

Η Αλέσια Βαρτανιάν, εμπειρογνώμονας στο International Crisis Group, εκτίμησε ότι αυτή η νέα κλιμάκωση εξηγείται κυρίως επειδή δεν υπάρχει κάποια ενεργή, διεθνής μεσολαβητική προσπάθεια για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Αφότου ξέσπασε η πανδημία, «η σύρραξη ξεχάστηκε και οι διπλωμάτες (σ.σ. μεσολαβητές) δεν πήγαν στο Μπακού και το Γερεβάν ούτε καν μετά τις συγκρούσεις του Ιουλίου», εξήγησε.

Τα τελευταία χρόνια το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε τα έσοδα από το πετρέλαιό του για να αγοράσει όπλα. Η Αρμενία, κατά πολύ φτωχότερη χώρα, είναι ωστόσο πιο κοντά στη Ρωσία, η οποία διαθέτει μια στρατιωτική βάση στο έδαφός της. Το Γερεβάν ανήκει, εξάλλου, σε μια πολιτοστρατιωτική ένωση, με επικεφαλής της Ρωσία, τον Οργανισμό της Συμφωνίας Συλλογικής Ασφάλειας. Η Ρωσία, που ανταγωνίζεται την Τουρκία στην περιοχή, πουλάει όπλα και στις δύο χώρες.

Με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ